Paŭhoda paśla Płoščy: što źmianiłasia ŭ krainie? 13

19 červienia spoŭniłasia paŭhoda z dnia praviadzieńnia apošnich prezidenckich vybaraŭ, pieramohu na jakich, pavodle aficyjnych źviestak, atrymaŭ Alaksandr Łukašenka, i razhonu masavaj demanstracyi pratestu ŭ Minsku. Troje kandydataŭ atrymali vialikija terminy źniavoleńnia (Statkievič, Us, Sańnikaŭ), dvoje -- umoŭnyja (Niaklajeŭ, Rymašeŭski), adzin uciok z krainy (Michalevič).

Źmieny, što adbylisia ŭ krainie za šeść miesiacaŭ, pa prośbie BiełaPAN prakamientavali palityki, jaki ŭ toj ci inšaj jakaści brali ŭdzieł u prezidenckaj honcy.

Im byli zadadzieny try pytańni: 1. Što źmianiłasia ŭ krainie za apošnija paŭhoda? 2. Ci zdoleła apazicyja ačuniać ad nanasienaha joj udaru? 3. Što budzie adbyvacca ŭ bližejšyja paŭhoda?

Na dumku eks-śpikiera Viarchoŭnaha Savieta 12-ha sklikańnia, staršyni Biełaruskaj sacyjał-demakratyčnaj Hramady Stanisłava Šuškieviča (pracavaŭ u kamandzie kandydata ŭ prezidenty Andreja Sańnikava), situacyja ŭ krainie źmianiłasia «nie vielmi mocna». «Spačatku było ŭzrušeńnie, potym zamireńnie. Nie čakajučy ničoha dobraha,

hramadzianie pačali praces vyžyvańnia (dačy, aharody), pa-biełarusku prystasoŭvajučysia da źmieny ekanamičnaha stanovišča», — zaznačyŭ Šuškievič.

Jon ličyć važnym, što vybary vyjavili, chto jość chto ŭ apazicyi. «Byli ludzi, jakija zrabili z apazicyi dachodnaje miesca; byli tyja, u kaho, aprača kłopataŭ pra siabie i samarekłamu, ničoha nie było, hatovyja pradać usio i ŭsich i ŭ luby čas. Razam z tym vyjaviłasia vielmi šmat prystojnych ludziej, siarod jakich, što raduje, šmat moładzi. Škada, što z-za miarzotnaści režymu častcy daviałosia źjechać. Ja sustrakaŭsia z mnohimi ź ich, u tym liku ŭ Paryžy i Brusieli. Jany žyvuć Biełaruśsiu i abaviazkova viernucca», — zajaviŭ Stanisłaŭ Šuškievič.

Pavodle jaho słoŭ, u najbližejšyja paŭhoda budzie zrazumieła, zdradzić Rasija Biełarusi ci nie zdradzić. «Kali z-za elektaralnych hulniaŭ Pucinu i Miadźviedzievu budzie vyhadna zdradzić pravam čałavieka, intaresam demakratyi, kali „Adzinaja Rasija“ pieratvorycca ŭ KPSS, budzie ciažka supraćstajać hetaj navale. Kali Rasija zasaromiejecca i budzie pačuty hołas rasijskaj intelihiencyi — šanc na źmieny jość», — miarkuje palityk.

Pra situacyju ŭ Biełarusi śviedčyć ekanamičny kryzis, jaki ŭsio bolš nahadvaje katastrofu, zajaviŭ eks-kandydat u prezidenty, sustaršynia arhkamiteta pa stvareńni partyi «Biełaruskaja chryścijanskaja demakratyja» Vital Rymašeŭski (pryhavorany da dvuch hadoŭ pazbaŭleńnia voli ŭmoŭna pa abvinavačańni ŭ arhanizacyi i padrychtoŭcy dziejańniaŭ, što parušali hramadski paradak, abo aktyŭnym udziele ŭ ich). «U palitycy hałoŭnaje pytańnie — vyzvaleńnie palitźniavolenych, — zajaviŭ jon. — Istotny momant — vielmi mnohija nie padtrymlivajuć uładu i źviazvajuć ź joj ciapierašni kryzis. U paraŭnańni z 19 śniežnia niezadavolenych stała značna bolš. Kali b vybary prajšli siońnia, vybarščyki jašče bolš aktyŭna hałasavali b za demakratyčnych kandydataŭ,

a kandydat ad ułady nabraŭ by nie bolš za 20%».

Pavodle słoŭ Rymašeŭskaha, BCHD dastojna vytrymała ŭdar paśla prezidenckich vybaraŭ. «Zychod nie byŭ masavy, pajšli adzinki. Źjaviłasia šmat novych ludziej. Spadziajusia, što i inšyja vytrymali. Viadziom pieramovy pra supracoŭnictva. Šancy na abjadnańnie namahańniaŭ vysokija», — miarkuje palityk.

«U najbližejšyja paŭhoda budziem dabivacca ad uład ustupak va ŭsich najvažniejšych śfierach žyćcia, uklučajučy vyzvaleńnie palitźniavolenych, svabodu ŚMI, hramadskich arhanizacyj i schodaŭ», — zajaviŭ Rymašeŭski. Na jaho dumku, ekanamičny kryzis daŭ surjozny šanc na źmienu situacyi ŭ krainie.

«Situacyja ŭ krainie za hetyja paŭhoda pahoršyłasia — i palityčna, i ekanamična, i sacyjalna, — zajaviŭ BiełaPAN eks-kandydat u prezidenty, ekanamist Jarasłaŭ Ramančuk. — Padziei, što adbyvajucca siońnia, mahli pačacca jašče ŭ 2010 hodzie, kali b nie kredyt MVF. Kredyt davieru nasielnictva, Maskvy i Zachadu da biełaruskaj ułady blizki da krytyčnaha značeńnia. Kraina ŭstupiła ŭ surjoznuju pałasu vyprabavańniaŭ, i Łukašenku ŭ niečym daviadziecca padać nazad. Pytańnie — kali i ŭ jakim kirunku».

Pavodle słoŭ Ramančuka, paśla vielmi žorstkaha ŭdaru apazicyja pravodzić aŭdyt «taho, što zastałosia, chto jość chto». «Čakać farmiravańnia kaalicyi nie davodzicca. Ale ŭsie adzinyja ŭ adnym: palitźniavolenyja pavinny być vyzvalenyja. Praŭda, jość dzialeńnie na prychilnikaŭ žorstkaj i miakkaj linii: adny admiatajuć mahčymaść kantaktaŭ z uładami da vyzvaleńnia palitźniavolenych, inšyja ličać nieabchodnym uciahnuć ułady ŭ dyjałoh, miarkujučy, što heta vyrašyć prablemu vyzvaleńnia ludziej», — skazaŭ Ramančuk.

Jon upeŭnieny, što situacyja ŭ ekanomicy budzie tolki paharšacca. «Padstaŭ dla aptymizmu niama. Mahčymaja časoaja stabilizacyja, kali ŭłady advažacca na prodaž aktyvaŭ», — miarkuje eks-kandydat u prezidenty.

Na jaho dumku, u najbližejšyja paŭhoda palitźniavolenyja buduć vyzvalenyja. «U Łukašenki jašče nikoli nie było takoj zaležnaści ad Maskvy, jak siońnia, i treba niešta rabić dla paciapleńnia adnosin z Zachadam», — zajaviŭ Ramančuk.

«U krainie źmianiłasia ŭsio»,

 — miarkuje žonka Andreja Sańnikava, žurnalistka rasijskaj «Novoj haziety» Iryna Chalip, jakaja 16 maja była pryhavoranaja da dvuch hadoŭ pazbaŭleńnia voli z adterminoŭkaj vykanańnia pakarańnia na dva hady.

«Kraina stała zusim inšaj. Z adnaho boku, jana mnie padabajecca, tamu što dziaržprapahanda pierastała dasiahać svaich metaŭ.

Paśla 19 śniežnia ludzi ŭklučyli mahzi i pačali analizavać, što ź imi adbyvajecca. Z druhoha boku, ja adčuvaju vakuum: vielmi mnohija abo źjechali, abo siadziać u turmie, u tym liku moj muž, pa jakim vielmi sumuju», — skazała Chalip.

Na jaje dumku, abmiarkoŭvać situacyju ŭ apazicyi treba tolki paśla vychadu na volu lidaraŭ apazicyi. Chalip vykazała nadzieju, što ŭ najbližejšyja paŭhoda palitźniavolenyja buduć vyzvalenyja. «Ja čakaju źmienaŭ, jakija nabliziać tuju Biełaruś, u jakoj nam chaciełasia b žyć», — zajaviła žonka Andreja Sańnikava, pryhavoranaha 14 maja da piaci hadoŭ pazbaŭleńnia voli z adbyvańniem pakarańnia ŭ kałonii ŭzmocnienaha režymu pa abvinavačańni ŭ arhanizacyi masavych biesparadkaŭ.

Eks-kandydat u prezidenty, paet Uładzimir Niaklajeŭ adznačyŭ źmieny ŭ nastrojach ludziej. «Ja zaraz znachodžusia ŭ Byčkach, na radzimie Vasila Bykava, jakomu siońnia spoŭniłasia b 87 hadoŭ, i baču ŭ ludziach značna bolš upeŭnienaści ŭ tym, što situacyja źmienicca, choć ułada zrabiła ŭsio, kab uvieści narod u niavierje. Kali ŭ minułyja hady na takich sustrečach pieravažaŭ piesimizm, pačućcio adčaju, to zaraz, paśla 19 śniežnia 2010 hoda, ludzi čakajuć pieramien», — skazaŭ Niaklajeŭ.

Na jaho dumku, ułada miarkuje, što naniesła apazicyi nakaŭcirujučy ŭdar. «Tyja, chto byŭ na płoščy, pryjšli nie bicca sa śpiecnazam. Źbivańnie mirnych demanstrantaŭ nie aznačaje pieramohi śpiecnazu i režymu ź jaho bravymi hienierałami, jakich Łukašenka ŭznaharodžvaŭ, nibyta jany pieramahli pad Aŭsterlicam ci Baradzino. Idzie adradžeńnie apazicyi na jakasna novym uzroŭni. Siońnia ŭ Byčkach byŭ Milinkievič. My ŭpieršyniu pahutaryli ź im nie tolki na palityčnyja temy, ale i pa-čałaviečy, i heta taksama vynik 19 śniežnia», — zajaviŭ Niaklajeŭ.

Jon miarkuje, što vosieńniu varta čakać sacyjalnaha vybuchu.

«Biełarusy, majučy ŭ pančochach 1–2 tys. dołaraŭ, dumajuć, što źjaŭlajucca vielmi bahatymi ludźmi. Ale vielmi chutka vyśvietlicca, što, aprača pančoch, i to ź dzirkami, u ich ničoha nie zastałosia, i tady pačnucca pieršyja surjoznyja sacyjalnyja pratesty, da jakich nam treba być hatovymi», — skazaŭ Uładzimir Niaklajeŭ.

Dźmitryj Ułasaŭ, BiełaPAN

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH