Kali źviernieš ŭvahu na nazvy vulic u vialikich i małych biełaruskich haradach, to zaŭvažyš, što ŭ svajoj bolšaści jany nazyvajucca u honar ludziej ci padziej, jakija albo nie majuć da Biełarusi nijakaha dačynieńnia, albo nosiać imiony kataŭ ci asobaŭ z sumniŭnym histaryčnym minułym, albo nichto naohuł nie pamiataje – honar kaho jany ŭšanoŭvajuć.
Vielmi časta my chodzim pa vulicach imia taho, chto niščyŭ biełarusaŭ i ŭsio biełaruskaje. Heta «spadčyna» savieckaj impieryi. Ci raźvitajemsia my ź joj, ci jana zastaniecca naščadkam?
Pra pierajmienavańni vulic u Miensku raspaviadaje pravaabaronca Aleś Bialacki, jaki na pačatku 90‑ych byŭ deputatam harsavietu: «Paśla źjaŭleńnia ŭ Miensku bol‑mienš pluralistyčnanaha składu harsavietu, dzie pradstaŭniki «demakratyčnaj płyni» zajmali prykładna tracinu miescaŭ, paŭstała pytańnie deiłahizacyi mienskaj tapanimiki. Pa inicyjatyvie kamisii pa kultury harsavietu, kudy ŭvachodziŭ i ja, była stvoranaja hramadzkaja kamisija pa tapanimicy, kudy zaprasili viadomych biełaruskich historykaŭ i movaznaŭcaŭ. (Hetaja tapanimičnaja kamisija pracuje i zaraz, viadoma ŭ źmienienym vyhladzie.)
Davoli chutka była raspracavana kancepcyja raźvićcia tapanimiki ŭ Miensku. Asnoŭnyja pryncypy jaje zaklučalisia ŭ tym, kab adnavić histaryčnyja nazvy vulic staroha Miensku. Pry pierajmienavańni ž savieckich nazvaŭ nieisnavaŭšych niekali vulic ci najmienavańni novych vyrašana było abapiracca na histaryčnuju tapanimiku starych viosak i ŭročyšč, jakija ŭvajšli ŭ skład horadu i niekali znachodzilisia na miescy hetych vulic. Pa‑druhoje, ŭšanavać viadomych asobaŭ u historyi Biełarusi, jakija ŭnieśli svoj uniosak ŭ jaje dziaržaŭnaść i kulturu. Byŭ składzieny peŭny płan. Nažal, mienhravykankam, jaki tady ŭznačalvaŭ Michaił Marynič, zabłakavaŭ hety płan adnaŭleńnia staražytnych nazvaŭ mienskich ulic».
A voś mierkavańnie historyka z Oršy Viktara Lutynskaha: «Na budynku aršanskaha čyhunačanaha vakzała ŭžo kolki hod visiać dźvie miemaryjalnyja doški, pryśviečanyja prajezdu praz čyhunačnuju stancyju Orša Uł. Lenina (1895 i 1900) dy naviedvańnia vakazała ŭ 1919 hodzie M. Kalininym. Zdajecca, praź niekatory čas treba budzie pobač raźmiaścić daviedki, chto ž hata takija i čamu im takaja pašana. Ale ž, kali paličyć usich vydatnych ludziej, jakija z 1871 hoda prajazdžali praz Oršu, nie chapiła b miesca na vakzalnych ścienach. I ŭsio ž taki pamiać pra dvuch asobach, jakija byli tut amal adnačasova, u 1918 hodzie, treba niejak adznačyć. Heta paet Janka Kupała, a taksama Nobieleŭski łaŭreat, paet, esieist, pierakładčyk Česłaŭ Miłaš».
Na fota: vulica Savieckaja ŭ Baranavičach. Fota z archivu Našaj Nivy
