Pamior Jakub Konan — apošni biełarus-udzielnik bitvy pad Monte-Kasina 16

Jakub Konan (źleva) u Polskim vojsku.

Jon pachavany 21 červienia na mohiłkach kala miastečka Bierazinskaje ŭ Maładziečanskim rajonie, dzie jon žyŭ apošnija hady. Jamu było 99 hadoŭ.

Vajskoŭca pachavali 21 červienia u hanarovym miescy — kala samaj carkvy. Na žałobie prysutničaŭ vajenny ataše pasolstva Polščy ŭ Biełarusi. Nichto z prysutnych na pachavańni nie zachacieŭ pajechać na mohiłki — usie išli pieššu.

— Było pryjemna, što vajskovy ataše pryvioz vielmi pryhožy vianok z uplecienym bieł-čyrvonym polskim ściaham, — raspaviadaje historyk Barys Baroŭski. — Jon prysutničaŭ na bohasłužeńni ŭ Haradziłaŭskaj carkvie i na žałobnym stale, pa ŭsim byli bačnyja vielmi pavažlivyja adnosiny da niabožčyka. U svajoj pramovie vajskovy ataše skazaŭ, što Polšča i dalej prapanoŭvaje hrašyma padtrymlivać siamju Jakuba Konana. A kali apuskali trunu, to addaŭ čeść žaŭnieru polskaha vojska.

Jakub Konan pamior kala 11 ranicy 20 červienia. Pavodle słoŭ Barysa Baroŭskaha, apošnija hady ŭ vajskoŭca było niavažnaje zdaroŭje, ale ab im kłapacilisia syn i niaviestka, dy i ŭsie žychary miastečka vielmi šanavali sałdata.

* * *

Jakub Konan — naradziŭsia 28 sakavika 1913 hoda ŭ sialanskaj siamji ŭ vioscy Michałova (ciapier — Maładziečanski rajon).

U 1936–37 adbyvaŭ słužbu ŭ Vojsku Polskim. U 1939-m udzielničaŭ u abaronie Lvova. Ad 1939 — u savieckim pałonie, ź jakoha vyzvaleny ŭ 1941 jak polski hramadzianin. Paśla hetaha zaličany ŭ skład pałka lohkaj artyleryi 5-j piachotnaj dyvizii armii pad kamandavańniem hienierała Andersa. Uznaharodžany Pamiatnym kryžam Monte Kasina [miascovaść u Italii, dzie ŭ mai 1944 h. adbyłasia zaciataja bitva: žaŭniery Armija Andersa, dzie było bahata biełarusaŭ, šturmavali niamiecki bastyjon — NN], miedalami. Jon naležaŭ da «hrupy supracivu» — polskich žaŭnieraŭ, jakija admaŭlalisia demabilizoŭvacca i viartacca na radzimu, bo ličyli, što pavinny zmahacca dalej. Demabilizavaŭsia tolki ŭ 1948 hodzie. Na radzimie ŭ 1951 hodzie aryštavany i departavany ŭ Irkuckuju vobłaść razam z žonkaj i piacimiesiačnym synam.

U 1958 jaho vyzvalili, ale vydali vajenny bilet, u jakim adznačyli, što jon ŭ Vialikaj Ajčynnaj vajnie nie ŭdzielničaŭ.

***

Pra Monte-Kasina Jakub Konan zhadvaŭ:

«Zabyć takoje niemahčyma. Ja byŭ u pałku lohkaj artyleryi. Pierad nami vystupiŭ anhlijski hienierał i skazaŭ: „Sałdaty, vy nie viedajecie, što čakaje vas u hetuju noč… U mnohich damach nie dačakajucca synoŭ, bratoŭ… Z Boham!“.

Heta była noč na 10 maja 1944 hoda, kali ŭ vakolicach horada ćvili čyrvonyja maki. Hitleraŭcy ŭmacavalisia ŭ harach, ich pazicyja była bolš zručnaja. My ž znachodzilisia na raŭninie. Artpadrychtoŭku pravodzili tolki nočču, puški zakopvali ŭ ziamlu. U hetuju noč ja vypuściŭ z puški kala 800 snaradaŭ. Stvały nahravalisia tak, što na ich lili chałodnuju vadu, kab astudzić. Horad byŭ poŭnaściu spaleny. Paśla taho, jak našyja tanki abyšli voraha z tyłu i pajšli na varožyja pazicyi, nastupiŭ karenny pierałom u bai. Nam udałosia zachapić u pałon kamandujučaha frontam. Choć i ź vializnymi stratami i achviarami, pieramohu my ŭsio ž vyrvali. Tam my i sustreli pieramohu. Zvanili ŭsie kaścioły! Čulisia kryki radaści, hučali mirnyja streły».

Zoja Chruckaja, Rehijanalnaja hazieta

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH