A samyja patryjatyčnyja praścirali ruki da nieba: «Što zrabili z «Našaj Nivaj»? Kupała i Kandrat Lejka ŭ trunach pieraviartajucca. Prybiarycie hety opał!»
Miž tym hetaje słova lubasna ŭžyvali dva takija zachoplenyja movaj aŭtary, jak Vasil Siomucha i Nina Maciaš.
«Nu, viedajecie, — pačała mamka, — tak voś zhopału niejak i nie patrapiš skazać, bo… bo jany nie ŭsiudy pachnuć adnolkava, choć usiudy pachnuć choraša», — pisaŭ u pierakładzie «Parfumy» Patryka Ziuskinda pierakładčyk rodam z Pružanskaha rajona Siomucha.
I hety vyraz adzin z samych tonkich canicielaŭ litaratury Jan Maksimiuk adnios da śpisu Siomuchavych «pierakładčyckich pryhažościaŭ».
Nina Maciaš pryvodzić hetaje słova ŭ słoŭničku movy rodnaj vioski Nivy (Biarozaŭski rajon), jaki jana nadrukavała ŭ «Našaj Nivie» niezadoŭha da svajoj takoj zaŭčasnaj i takoj vypakutavanaj śmierci.
«Zhópału — źnianacku, raptoŭna, niečakana. Prykład: «Indyk jak nalacić zzadu na plečy, dyk ja zhopału ledź nie ŭmleła».
Darečy, «Naša Niva» ź vializnaj radaściu publikavała b takija słoŭnički i zaraz. I nie tolki słoŭnički viosak, a i słoŭnički asobnych ludziej, siamiej.
Siomucha i Maciaš užyvali hetaje słova ŭ pierakładach ź Dziurenmata, Hajma, Hiese, Čaryna…
«Voś tak, zhopału, u Maskvu? Ź nieviadomym čałaviekam?» — pisała Natałka Babina (rodam ź Bieraściejskaha rajona) ŭ apaviadańni «Hrošy jość dakumientam».
«Siabroŭskija kryŭdy — jak hierpies. Vyskokvajuć zhopału i ŭ niečakanych miescach», — piša błohier Rycyna.
Ale ž jany pisali «zhopału», a vy — «opał», skaža moj krytykan, pierajšoŭšy z atak «Tamahaŭkami» da pazicyjnaje abarony.Siomuchaŭskaje «zhopału» ad taho sama opału i pachodzić. A toje «h» tam źjaviłasia prosta tamu, što słova aŭtary ŭziali z narodnaj havorki, a nie sa słoŭnikaŭ, jakija ŭ nas zastajucca fatalna niedaroblenymi.
U havorkach Bieraściejščyny i Haradzienščyny miescami sustrakajecca hetaje prystaŭnoje «h»: «hočy» zamiest «vočy», «hende» zamiest «vuń dzie» i navat «Handrej» zamiest «Andrej».Heta nie ŭkrainskaja rysa, jak mnohija dumajuć. U litaraturnaj ukrainskaj movie budzie «oči», «Andrij», «zopału». A «hekańnie» ciahniecca pałasoj
Jak pravilna pavinna adaptavać hetaje žyvoje słova litaraturnaja norma movy: «zopału» ci «zvopału»?Mahčyma, movaznaŭcy ŭ kamientach da hetaha artykuła hruntoŭna adkažuć. U movie jość
«Opał» — heta śpioka, vialikaja śpioka, skvar. «Opał» u inšym značeńni — heta taksama toje samaje što «apał», drovy na pratopku. A «zvopału» — heta značyć «zharača», «u haračcy», ale i moža ŭžyvacca z trochi inšym adcieńniem: raptoŭna, niečakana, źnianacku, źniačeŭku.
Nie vykidajcie ž słovaŭ z našaj movy zvopału. I ŭvohule ničoha nie rabicie zvopału.
