Historyju mienskaje Niamihi ŭ XX st. možna abaznačyć adnym słovam - "straty". Histaryčnaja zabudova - nizkija dvuch-trochpaviarchovyja damki, piatlastyja vuzkija vułački - była źniščanaja ŭ 70-80-ja.
Užo ŭ našyja dni pad markaj restaŭracyi damy na skryžavańni vulicaŭ Revalucyjnaj i Kamsamolskaj byli źniesienyja - zamiž ich źjavilisia architekturnyja mulažy-stylizacyi. Chutka ŭ tym rajonie maje paŭstać jašče j parkinh na 400 miescaŭ, jaki "razhruzić" centar Miensku ad aŭtamabilaŭ.
Mienharvykankam dy Minkultury ŭžo dali zhodu na pabudovu parkinhu ŭ histaryčnym centry horadu.
Najlepšym siarod prapanavanych prajektaŭ pryznany "Ŭspamin pra Niamihu" - raspracoŭka majsterni TAA "Trajpł" pad kiraŭnictvam architektara-restaŭratara Siarhieja Bahłasava. Cikavy fakt: sam architektar svaim časam vystupaŭ suprać pabudovy parkinhu na Niamizie. Adnak pierahledzieŭ svaju dumku. Padstavaj, pavodle jahonych słovaŭ, stałasia nazirańnie za adrestaŭravanym Vierchnim horadam: "Tam ža ciapier nie prajści - usio zastaŭlena mašynami!"
Arkady, mašyny i šapiki
Na dumku S.Bahłasava, rekanstrukcyju musić zaznać usia vulica. Šmatpaviarchovyja damy Niamihi buduć na vyšyni 6,6 m padzielenyja ŭzdoŭž fasadaŭ haryzantalnymi platformami (arkadami). Hetyja vuzkija (3 m) piešachodnyja mastki nad prajeznaj častkaj vulicy pajadnajuć Nia-mihu z Rakaŭskim pieradmieściem. Stylizavanyja "pad daŭninu" (a la Trajeckaje)
častki damoŭ, što musiać uźniacca nad platformami, buduć mieć 2-3 pavierchi ŭ vyšyniu. Hetak, na dumku S.Bahłasava, budzie zachavanaja pamiać pra nievysokija damki Niamihi. Nižniaja častka damoŭ budzie "sučasnaj", niestylizavanaj.
Zamoŭcami ŭ spravie pabudovy parkinhu vystupajuć firma "Klasyk" i TAA "Parkinh". Pakul što jany dali hrošaj na hod archiealahičnych daśledavańniaŭ na Niamizie i apłačvajuć pracu architektara.
Aŭtaparkinh raźličany na 400 miescaŭ. Jahonaja pabudova, kaža S.Bahłasaŭ, dazvolić "razhruzić" ad aŭtamabilnych stajanak plac Voli, vulicy Revalucyjnuju i Kamsamolskuju. Zajaždžać u parkinh možna budzie z samoj Niamihi dy ź placu Voli. Aproč miescaŭ dla mašynaŭ, u budynku buduć raźmieščanyja handlovyja ŭstanovy.
Prajekt pieraroblenaj Niamihi vyhladaje pryvabna. Svajo zadavalnieńnie ad ubačanaha varyjantu vykazaŭ viadomy bard Źmi-cier Bartosik: "Ja dumaŭ, tam tradycyjnaja vializnaja machina bu-dzie. Ale toje, što ja pabačyŭ, mnie spadabałasia". Naadvarot, złačynstvam nazyvaje ŭsie prajekty pabudovy parkinhu ŭ centry horadu staršynia TBM archieolah Aleh Trusaŭ: "Na-- Niamizie možna adnavić da-my,-- jakija stajali ŭ XVIII-XIX st. Heta ŭnikalnaja mahčymaść".
Parkinh možna ruchać
Suprać pabudovy parkinhu ŭ hetym rajonie vystupaje i hramadzkaja inicyjatyva "Niamiha-1570". Adzin ź jaje siabroŭ, namieśnik star-šyni Mienskaj haradzkoj ra-dy Biełaruskaha tavarystva achovy pomnikaŭ historyi i kultury Ŭładzimier Dzianisaŭ peŭny, što budaŭniki kančatkova źni-ščać reštki Chałodnaj synahohi 1570 h. "U časie stvareńnia prajektu nie pravodzilisia nijakija daśledavańni: ni archiŭnyja, ni archieala-hičnyja. Tamu architektar nia duža kampetentny ŭ sytuacyi. Užo ciapier padmurki Chałodnaj synahohi razburajucca ekskavataram", - kaža historyk. Pavodle słovaŭ S.Bahłasava, pabudova tych pareštkaŭ nie zakranie: "My adyšli ŭ prajekcie na 25 m ad budynku "Pramprajektu", kala jakoha mieściacca padmurki. Kali archieolahi skažuć adsunucca dalej - adsuniemsia".
"Kali ŭładam chočacca stavić parkinh u centry Miensku, možna znajści šmat inšych miescaŭ", - zaznačaje A.Trusaŭ. I prapanuje budavać jaho ŭ rajonie Staražoŭki. "Nikoli, navat u strašnyja savieckija časy, nie praduhledžvaŭsia parkinh na Niamizie. Pavodle raniejšych prajektaŭ, jon planavaŭsia ŭ skveryku na rahu Niamihi j Haradzkoha Vału.
Usiaho kolki socień metraŭ - pieški prajści možna", - kaža U.Dzianisaŭ. Kateharyčna nie pahadžajecca z hetym S.Bahłasaŭ: "Vielmi daloka. Nichto nie pajedzie ź placu Voli, kab pastavić tam svaju mašynu".
Niekamu spadabaŭsia ŭčastak
Pavodle słovaŭ U.Dzianisava, budaŭnictva parkinhu supraćzakonnaje: "Rajon Niamihi - pomnik historyi, architektury i horadabudaŭnictva dziaržaŭnaha značeńnia, heta mižnarodny pomnik pieršaj katehoryi. Navat pavodle savieckich narmatyŭnych aktaŭ zabaraniałasia pabudova aŭtastajanak na terytoryi pomnikaŭ takoha ŭzroŭniu. Parkinh - heta taki ž pramysłovy abjekt, jak zavod, fabryka i h.d.! Vysnovy ŭsich ekspertaŭ (NVA "Bielin-farm-restaŭracyja", Instytut mastactvaznaŭstva, etnahrafii j falkloru, instytut "Mienskhorada") sychodzilisia na tym, što parkinh tut nielha stavić. Ale hałoŭny architektar Miensku Alaksandar Čadovič zapatrabavaŭ dać ekspertnaje abhruntavańnie nieabchodnaści jaho pabudovy. Vyhladaje, što niekamu hety ŭčastak spadabaŭsia i hety niechta choča tut pabudavacca".
Kiraŭnik departamentu pa achovie histaryčna-kulturnaj spadčyny i restaŭracyi Vasil Abłamski pryznaŭ, što aficyjnych dakumentaŭ, abhruntavańniaŭ na pabudovu parkinhu sapraŭdy niama: "Heta nie architekturny prajekt, a es-kizny. Voś vyrašym pryncypova, što i jak my chočam bačyć, tady i budziem afarmlać patrebnyja dakumenty".
Pakul ža prajekt S.Bahłasava navukova-metadyčnaja rada "pryniała da viedama" i daručyła architektaru "dalejšuju detalovuju raspracoŭku prajektu".źniščeńnia synahohi na vuł. Dzimitrava, 3 i padmurku Chałodnaj synahohi na Niamizie padpisa--li 75 deputataŭ pałaty prad-staŭni-koŭ nacyjanalnaha scho--du - ad kamunista Ihara Katlarova da "liberała" Ŭładzimiera Parfianoviča. Nastojlivaść kiraŭnika "Niamihi-1570" Jakuba Hutmana dała plon. Kiraŭnictva ž departamentu pa achovie histaryčna-kulturnaj spadčyny zaznačyła, što kančatkovaje rašeńnie ab zabudovie Niamihi pakul nie pryniataje, i zadeklaravała pravieści hramadzkaje abmierkavańnie prajektu. Jašče možna štości źmianić.
Arkadź Šanski
