Вось і заўчора ў марным пошуку сваёй любові да рускіх я ўцякаў ад гэтага Чавэса, ад імпэрскага трыюмфатарства з нагоды апошніх перамог у спорце і на эстрадзе, і з расейскіх тэлеканалаў саскочыў на польскі. А там — фільм пра Чачню. І не адарвацца. Даглядзеў да канца і нарэшце супакоіўся — люблю рускіх.
Фільм расказваў пра захоп закладнікаў на Дуброўцы і паралельна — пра зруйнаваны вайною Грозны. Дакладней, не пра гэта, а пра людзей у гэтым. Цяпер рэдка пабачыш дакумэнтальнае кіно ў канонах жанру — без камэнтароў. Гавораць толькі ўдзельнікі падзеяў. Кадры з Дуброўкі — людзі ў залі яшчэ жывыя, пераглядаюцца, у кагосьці нават усьмешка на вуснах, нехта падміргвае на камэру. Самы пачатак захопу. А вось — бабулька на вуліцы Грознага плача ўжо каторым сваім бяссьлёзным плачам. Кажа, што яна сама руская і нічога не разумее, што тут адбываецца, але жыве тут даўно і, як спадзявалася заўсёды, так і цяпер спадзяецца толькі на чачэнцаў.
Фільм не за тых і не за тых. І ня супраць. Яго задача — даць праўду. І калі гэта ўдаецца, падзеі нашай сучаснасьці набываюць гучаньне шэксьпіраўскае трагедыі. Шкада, што такі фільм не пакажуць на расейскіх тэлеканалах. А не пакажуць якраз з‑за гэтага: няма яснай раскладкі — хто свой, а хто вораг.
Каб любіць рускіх — усім сэрцам, праз суперажываньне і шкадаваньне — патрэбная хоць бы махатка праўды пра іх. Рускі чалавек адкрыты ў сваім горы. Асабліва, калі раптам апынаецца адзін на адзін з несправядлівасьцю сьвету. Тады на яго сыходзіць прасьвятленьне. Як на гэтага дзядзьку. Яго дачка сядзіць у захопленай тэрарыстамі залі на Дуброўцы. Яна затэлефанавала яму і папрасіла, каб ён выйшаў на плошчу з патрабаваньнем спыніць вайну ў Чачні. І ён выйшаў разам з іншымі сваякамі закладнікаў. Як умелі, намалявалі транспаранты… Іх сюды, быццам на Марс, занесла з нейкага іншага жыцьця. Але хто ж мог ведаць… Яны гавораць з такімі вачыма, быццам упершыню пачулі свой голас. «Мы пра гэта ніколі ня думалі, у нас пра гэта ня кажуць, здавалася, гэта дзесьці далёка…»
Рускія людзі вельмі чалавечныя ў сваім прасьвятленьні. Як дзеці. А як не любіць дзяцей.
Ведаю я такіх рускіх, якія й не «прозревали», а такімі прасьветленымі нарадзіліся. Звычайна ім цяжка жывецца і яны ніколі не прабіваюцца на экран тэлевізара. На Уга Чавэсаў ня цягнуць і не прэтэндуюць. Бо не замбаваныя, свабодныя ў сваіх думках і меркаваньнях.
Іх я шкадую з‑за той лавы бед і «пабед», што шырокім бэтонным патокам кладзецца на іхныя галовы. Паток настолькі аднародны, што трагедыі ў ім набіраюцца духу перамог, а перамогі прасякаюцца духам сьмерці. І «буйняк» у хакеі адгукаецца выбухамі ў Буйнацку, а вялікае футбольнае рысталішча замежных каманд «Nord» і «Ost» упершыню адбываецца ў расейскай сталіцы пры вялікім наплыве заўзятараў з‑за мяжы. І Дзіма Біслан атрымлівае доўгачаканы трыюмф Расеі на Эўравізіі…
Дзень «пабеды» з прысмакам сьвінца, з гусянічным лязгатам і са сьлязьмі ў вачах.
… Аднак, фільм на польскім канале скончыўся. Я пабачыў шмат рускіх і пераканаўся, што па‑ранейшаму люблю іх. І пасьля яшчэ доўга‑доўга глядзеў у пусты экран.
