Фота: gettyimages
Поліфторалкільныя і перфторалкільнымі рэчывы (PFAS) шырока вядомыя як «вечныя хімікаты». Гэта вялікая група з больш як 4000 сінтэтычных хімічных рэчываў, якія выкарыстоўваюцца ў шырокім дыяпазоне прадуктаў дзякуючы сваім вода– і тлушчаадпорным уласцівасцям. Іх можна знайсці ў вялізнай колькасці паўсядзённых прадметаў, такіх як, напрыклад, антыпрыгарныя патэльні ці ўпакоўкі фастфуду.
PFAS можа затрымлівацца ў навакольным асяроддзі на працягу тысяч гадоў, і ўздзеянне пэўных узроўняў PFAS звязана з жахлівым уздзеяннем на здароўе як у людзей, так і ў жывёл.
Даследчыкі з Бельгіі прааналізавалі наяўныя ў продажы саломінкі для піцця розных тыпаў і зафіксавалі канцэнтрацыі PFAS у 39 асобных марках. PFAS былі знойдзены амаль ва ўсіх правераных папяровых і бамбукавых саломінках. Яны гэтак жа былі выяўленыя і ў пластыкавых і шкляных саломінках, але з меншай частатой.
Перфторактанавая кіслата была найбольш распаўсюджаным з выяўленых PFAS. Вытворчасць гэтага рэчыва забаронена ў Еўрапейскім Саюзе з 2020 года з меркаванняў бяспекі, аднак яго можна знайсці ў старых або перапрацаваных спажывецкіх таварах і ў навакольным асяроддзі.
Прысутнасць PFAS у саломінцы расліннага паходжання можа, прынамсі часткова, быць звязана з выкарыстаннем у іх вытворчасці раслін, што раслі на глебе, забруджанай PFAS, а таксама выкарыстаннем перапрацаванай паперы, якая змяшчае PFAS.
Ці варта хвалявацца?
Людзі могуць непасрэдна падвяргацца ўздзеянню PFAS у саломінках, калі яны трапляюць у напоі падчас ужывання. Выкінутая або перапрацаваная саломінка таксама можа прывесці да ўскоснага ўздзеяння праз забруджанне глебы, вады, раслін і іншых спажывецкіх прадуктаў, вырабленых з дапамогай перапрацаваных матэрыялаў.
Фота: vecteezy
Гэта насцярожвае. Уздзеянне PFAS стварае значную небяспеку для здароўя людзей, дзікай прыроды і навакольнага асяроддзя. Даследаванні паказваюць, што цяжарныя жанчыны, якія падвяргаюцца ўздзеянню гэтых рэчываў, могуць адчуваць зніжэнне фертыльнасці і павышэнне крывянога ціску. Нованароджаныя дзеці могуць сутыкнуцца з такімі наступствамі развіцця, як нізкая вага пры нараджэнні, ранняе палавое паспяванне і павышаная рызыка некаторых відаў раку.
Уздзеянне PFAS парушае здольнасць імуннай сістэмы змагацца з інфекцыямі. Так, у 2020 годзе даследаванні ў Даніі паказалі, што сур'ёзнасць інфекцый COVID, здаецца, пагаршаецца ўздзеяннем некаторых PFAS. Уздзеянне PFAS таксама было звязана са зніжэннем рэпрадуктыўнай здольнасці ў птушак, а таксама з развіццём пухлін і парушэннем імуннай функцыі і функцыі нырак у іншых відаў жывёл.
The Conversation распавядае, што даследаванне на рацэ Кейп Фір (Cape Fear) у Паўночнай Караліне ў 2022 годзе паказала, што ўсе 75 пратэставаных амерыканскіх алігатараў (ахоўны від у ЗША) мелі PFAS у сываратцы крыві, што было звязана з парушэннем імунных функцый і захворваннямі аўтаімуннага тыпу.
Гэтыя хімічныя рэчывы цяпер настолькі шырока распаўсюджаны ў навакольным асяроддзі, што людзям і дзікай прыродзе практычна немагчыма пазбегнуць іх уздзеяння. Уздзеянне PFAS можа адбывацца рознымі спосабамі, у тым ліку праз удыханне забруджанага паветра, ужыванне забруджанай ежы і вады, і нават праз кантакт скуры з пылам і часціцамі рэчыва.
Выкарыстанне саломінак з нержавеючай сталі можа забяспечыць пэўную абарону ад дадатковага ўздзеяння «вечных хімікатаў»: бельгійскае даследаванне не зафіксавала PFAS у гэтым тыпе саломінак. Але важна адзначыць, што хоць саломінкі з нержавеючай сталі і могуць паменшыць уздзеянне PFAS, яны ўсё роўна могуць падвяргаць людзей уздзеянню іншых шкодных рэчываў, такіх як цяжкія металы. Некаторыя з гэтых металаў, у тым ліку хром і нікель, звязаныя з сур'ёзнымі праблемамі са здароўем, якія ўплываюць на сэрца, лёгкія, стрававальную сістэму, ныркі і печань.
Мабыць, лепшае, што мы можам зрабіць на дадзены момант, — гэта ўвогуле адмовіцца ад выкарыстання саломінак. Здаецца, гэта не так цяжка.
Чытайце таксама:
Мікрапластык — адна з галоўных пагроз здароўю ў XXI стагоддзі. Але навукоўцы знайшлі рашэнне
Глыбока ў лёгкіх жывых людзей знайшлі часцінкі пластыку. Невядома, як гэта ўплывае на здароўе
Звычайнае рэчыва для хімчысткі можа быць прычынай хваробы Паркінсана, кажуць навукоўцы
