Колькі беларусаў адпраўляецца на заробкі ў суседнія краіны, не ведае ніхто. Некаторыя выязджаюць на месяц-другі, а хтосьці працуе так гадамі, прыязджаючы дахаты раз на квартал на тыдзень. Сумы заробку, прычыны ад'езду і ўмовы працы ва ўсіх розныя.
Многіх задавальняе такі стан рэчаў. Іх сем'і вучацца жыць па новых правілах, стэлефаноўваюцца, падтрымліваюць адны адных і спадзяюцца, што складаны этап абавязкова скончыцца.
Аднак ёсць у ліку тых, хто выязджае, незвычайная катэгорыя людзей. Яны гатовыя працаваць без абеду і выхадных цэлымі месяцамі, ашчаджаючы абсалютна на ўсім, з адной толькі мэтай — прыехаць дадому і адчуць сябе багатым хоць на некалькі дзён.
Іх прыезд з нецярпеннем чакаюць усе сваякі, бо за пару дзён такі «грашовы мяшок» можа не толькі раздаць назапашаныя даўгі, але і падарыць смартфон апошняй мадэлі, закаціць грандыёзную гулянку ў найлепшым рэстаране горада, цалкам абнавіць гардэроб, купіць пуцёўку ў санаторый для мамы і замовіць бацьку японскі спінінг.
Праўда, як і ўсё добрае, запасы хутка падыходзяць да канца, даводзіцца з'язджаць на наступны «тэрмін», марачы пра новы «багаты тыдзень».
«Хацеў адкрыць аўтамайстэрню ў Гомелі, але працую аддзелачнікам за мяжой»
«Па спецыяльнасці я аўтамеханік. Уладкаваўся ў майстэрню пасля вучобы і адразу стаў нядрэнна зарабляць. Пару гадоў спускаў грошы на гулянкі. Потым пазнаёміўся з будучай жонкай, і ўсё неяк закруцілася. Вяселле, дзіця, здымнае жыллё. Заробку хапаць перастала, таму на сямейнай радзе мы вырашылі выходзіць на новы ўзровень — адкрыць сваю аўтамайстэрню. Ды і перспектыва хадзіць з рукамі па локаць у мазуце ўсё жыццё больш не здавалася такой ужо выдатнай», — успамінае пачатак кар'еры Аляксей.
Па словах мужчыны, справа затрымалася на тым, што не было пачатковага капіталу на арэнду памяшкання і абсталяванне. Банкі прапаноўвалі крэдыты, якіх не хапіла б і на палову неабходнага, а ў сяброў і сваякоў не было ашчаджанняў, каб пазычыць.
«Пачатак 2000-х, усе ездзілі на будоўлі ў Расіі. Вырашыў і я прагуляцца, паглядзець, а калі ўсё пойдзе добра, і на свой аўтасэрвіс зарабіць. Плацілі годна, але ўмовы працы, вядома, былі так сабе. Жылі на аб'екце, проста ў вагончыку. Прыбіральня на вуліцы. Улетку яшчэ так-сяк, можна было прыняць душ на будоўлі, а вось зімой даводзілася праз дзень у лазню ездзіць. А які ў гэтым вагончыку «водар» стаяў, не перадаць словамі. Ніякіх дамоваў, афіцыйнага працаўладкавання, бальнічных. Усё праз знаёмых, на чэсным слове», — кажа Аляксей.
Сума заробку мужчыну спадабалася. За першы месяц чыстымі выйшла прыкладна паўтары тысячы даляраў, але аб'ект трэба было заканчваць, дадому адпусцілі ўсяго на пару дзён. Па прыездзе аказалася, што жонка ўлезла ў даўгі даляраў на 500, але заставалася яшчэ тысяча.
«Не паверыце, за пару дзён «справіліся» з усімі грашыма. Купілі мікрахвалёўку, сотавы тэлефон, ды і ўсялякага па дробязі, не запомню ўжо. Калі я зноў ад'язджаў, сотню на квіток і тое пазычаў у сябра», — смяецца мужчына.
Такое развіццё падзей ані не збянтэжыла Аляксея, на тое яны і грошы, каб іх траціць. Ён ведаў, як зарабляць, і мог дазволіць хоць пару дзён ні ў чым сабе не адмаўляць.
Вядома, былі і мінусы. Пакуль мужчына адсутнічаў, сын зрабіў свае першыя крокі, а ў бацькоў дадалося маршчынак, з'явілася адчуванне, што жыццё сям'і праходзіць міма яго.
Праз некалькі гадоў падчас чарговага «багатага тыдня», як яго сталі называць блізкія Аляксея, гаворка зайшла пра адкрыццё ўласнага аўтасэрвісу ў Гомелі. Аказалася, што ў ім ніхто не зацікаўлены. Бягучы стан спраў усіх задавальняў.
Праз дзесяць гадоў раз'ездаў заробкі пачалі істотна прасядаць, мужчына вырашыў вярнуцца ў Гомель. Уладкаваўся на бліжэйшы аўтасэрвіс падсобнікам. Але аказалася, што дома яго ніхто асабліва і не чакае. За час адсутнасці ўсе змірыліся з думкай, што ён пад бокам не больш за тыдзень, затое прыязджае з мяшком падарункаў. І наогул, збіраць Лёшу тармазок на працу кожную раніцу, праць джынсы і ўжо тым больш дзяліць ложак ніхто не мае намеру. Ад мужчыны чакалі свята, прычым не толькі жонка з дзецьмі, але і астатнія сваякі.
«Стаў шукаць іншыя варыянты заробку і зноў сутыкнуўся з тым, што рукамі задорага можна працаваць толькі за мяжой. Польшча, Літва, Чэхія — усюды пабываў за гэтыя гады. Спыніўся на Германіі. Па стане на цяпер працую «па ўнутранцы» — плітка, шпаклёўка, афарбоўка, усё афіцыйна. Каб выходзіла ў сярэднім 100 еўра ў дзень, даводзіцца працаваць па 10-12 гадзін.
Ці магу я нешта змяніць у сваім жыцці? Мабыць, не. Стажу няма, прафесіі няма, сувязяў няма, здароўя няма. Я не строю ілюзіі шчаслівага сямейнага жыцця і стараюся не падманваць сам сябе. Жонка — зусім чужы чалавек і, вядома, у яе ёсць палюбоўнік. За столькі то гадоў адсутнасці мужыка ў доме. Асабліва ніхто не хавае.
Менавіта таму перастаў высылаць грошы. Не хапала, каб я гарбеў па 12 гадзін, а на заробленае мной у маёй жа кватэры гасцявалі староннія людзі. Дзяцей практычна не ведаю, ім ужо больш за 20 гадоў, гляджу іх у тыктоку, гаварыць няма пра што», — уздыхае мужчына.
Падводзячы вынік, Аляксей прызнаўся: адзінае, што ў яго засталося ў жыцці, — гэта чаканне «багатага тыдня». Яму проста неабходна раз у пару месяцаў прымерыць маску добрага чараўніка з мяшком падарункаў, калі адчуваеш сябе багатым, патрэбным і запатрабаваным.
Адносна хвароб, старасці і насоўвання непрацаздольнасці герой аддае перавагу не задумвацца.
«Я як матылёк-аднадзёнка, дзень пражыў і добра. Мая гісторыя не ўнікальная, такіх поўна. Жывуць жа неяк, вось і я не прападу. Стане зусім нязносна, вартаўніком пайду. Ашчаджанняў няма, затое кватэра ва ўласнасці, хоць жыць дзе будзе», — заканчвае расказ Аляксей.
«Здолеў спыніцца і не страціць сябе ў бясконцым марафоне на зараблянні грошай»
У 2018 годзе герой наступнай гісторыі Іван задумаў кардынальна змяніць жыццё. Пачаць вырашыў з прафесіі і месца працы і, як пасля аказалася, не пралічыўся.
«На заробак сталяра асабліва не разгуляешся. Так, для падтрымання штаноў. Машына, кватэра? Ну, не ведаю, можа да пенсіі, калі ўсё жыццё правесці ў рэжыме строгай эканоміі. Упершыню я гэта ўсвядоміў у дзень вяселля, у 2016 годзе, проста ў ЗАГСе. Там кажуць: «і ў горы, і ў радасці», і адразу ў галаве пераключальнік пстрык: «А колькі ж я магу сабе дазволіць радасці на 300 даляраў у месяц? Жонка тады яшчэ ва ўніверы вучылася», — успамінае Іван.
Маладая пара вырашыла дзейнічаць на апярэджанне. Сталяр —выдатна. Можна рабіць якасныя і арыгінальныя рэчы і прадаваць іх «задорага». Пачалі з вялікім энтузіязмам, нарабілі кветкавых гаршкоў з дрэва, замовілі фотаздымку, размясцілі аб'явы на замежных анлайн-пляцоўках і сталі чакаць.
«Дагэтуль не разумею, чаму не зайшло, доўга пра гэта разважаў. Мабыць, збег абставінаў. А грошы між тым не проста заканчваліся, а ўвайшлі ў сферу адмоўных значэнняў, даўгоў набралі мы прыстойна», — прызнаецца малады чалавек.
На той момант сямейная пара пачала задумвацца пра дзіця, але вырашылі ўзяць паўзу, пакуль жонка не скончыць вучобу. Аднак праз год нічога не змянілася, жонка Аксана выйшла на працу, даўгі перасталі збірацца, толькі і ўсяго.
Трэба было знайсці хуткае і эфектыўнае рашэнне, і тут падкруцілася вакансія за мяжой з велізарным па мерках іх сям'і, заробкам.
«Больш за ўсё здзівіў першы заробак. Я ў жыцці не трымаў у руках столькі грошай. Умовы працы выдатныя, дружны калектыў з усіх куткоў свету. Пад уражаннем прыехаў дадому і зрабіў першую памылку — накупіў залатых упрыгожванняў жонцы, парачку айфонаў і грошыкі цю-цю, скончыліся, хапіла толькі сціпла адсвяткаваць мой прыезд», — кажа Іван.
А далей мужчына заўважыў, што трапіў у замкнёнае кола: дарога, камандзіроўка, закупы, тыдзень дома. Паводле яго слоў, ён стаў закладнікам стэрэатыпу, што па сацыяльнай лесвіцы можна крочыць, толькі дэманструючы поспех: тэлефон апошняй мадэлі, машына прэміум-класа, брэндавыя рэчы. А грошай на такія дэманстрацыі хапала са скрыпам, ні на што іншае не заставалася.
«Тыдзень «пантоў» мне абыходзіўся трыма месяцамі працы без выходных. А першапачаткова ўсё ладзілася дзеля сямейнага жыцця, дзіцяці, зносін. У 2022 годзе, вярнуўшыся ў Гомель, зразумеў, што, калі паеду яшчэ хоць раз, не будзе ні сям'і, ні кватэры — нічога. Пара зноў нешта мяняць.
Добра тапіць за паспяховы поспех, прыязджаючы на тыдзень. Але гэта ж няпраўда, самападман, і чым далей, тым горш. Ад цябе чакаюць невядома чаго: бацька намякнуў, што хоча УАЗік, а мама была б радая паездцы ў санаторый», — неахвотна ўспамінае Іван.
Аксана падтрымала ідэю Івана заканчваць з паездкамі. Шляхам нескладаных вылічэнняў высветлілася, што за час раз'ездаў ні адна іх глабальная мэта так і не была дасягнутая. Шанец на тое, што ўсё зменіцца ў будучыні, — нулявы.
«Уладкаваўся да прыватніка, які збірае корпусную мэблю. Вядома, даходы зусім не такія, як раней. Прапрацаваў у яго нядоўга. Нечакана для сябе адкрыў «чароўную пілюлю» пад назвай Навучанне. Па відэа з ютуба разабраўся з праграмамі праектавання мэблі, пайшлі першыя кліенты — заробкі падраслі. Дакупіў неабходных інструментаў, замовіў рэкламу. Капеечка да капеечкі, прыбытак ужо хутчэй папоўз уверх. У бліжэйшыя месяцы планую ўзяць пару работнікаў», — падвёў вынік Іван.
Цяпер Аксана ў дэкрэтным адпачынку. Калі знаходзіцца вольная хвіліна, таксама, як і яе муж, праектуе мэблю. Жанчына жартуе, што нарэшце праз столькі гадоў у іх зноў з'явіліся сумесныя інтарэсы, мэты і, самае галоўнае, бачанне, куды рухацца далей.
Навукоўцы разгадалі, чаму людзям падабаецца быць «мільянерам на гадзіну»
На думку навукоўцаў, уся справа ў фінансавай трывозе, якая значна больш сур'ёзнейшая за звычайныя перажыванні і лёгкія дэпрэсіі. Фінансавая трывога ўплывае на агульны стан арганізма, стымулюе выкід гармонаў стрэсу, спрыяе падвышэнню ціску і скокам глюкозы.
Гэта можа працягвацца доўга, але «лечыцца» шопінгам. Дастаткова «даказаць» свайму мозгу, што ніякіх матэрыяльных цяжкасцяў няма, напрыклад, купіўшы дарагую рэч, кошт якой перавышае фінансавыя магчымасці. Адразу пасля куплі адбываецца выкід дафаміну — гармону радасці, усё прыходзіць у норму, праўда, датуль, пакуль у кішэні ёсць грошы. Сумніўны «рэцэпт», але менавіта так многія і робяць.
Навукоўцы з Гарварда і Прынстана, спрабуючы разабрацца, што рухае чалавекам, які працуе месяц, каб шыкануць адзін дзень, прыйшлі да цікавай высновы. Высветлілася, што такія людзі закальцаваныя ўнутры негатыўнага сцэнара, выбрацца з якога самастойна вельмі няпроста.
Фінансавая трывога робіць мысленне тунэльным. Усе рэсурсы арганізма накіраваныя на рашэнне толькі адной задачы — зараблянне грошай. Астатнія праблемы адыходзяць на другі план, пакуль не прыходзіць дзень «магу сабе дазволіць». А далей усё паўтараецца, замкнёнае кола, з якога ніяк не выйсці без добрага штурхаля і пераасэнсавання мэтаў.
Чытайце таксама:
