Napisać cikavy vierš pra Miensk ciažej, čym sieści na špahat.
Šmat paetaŭ u rozny čas irvali sabie… hałasavyja źviazki, hukajučy staličnych muzaŭ na stadyjonach i kuchniach, kamsamolskich šabašach i apazicyjnych mitynhach, festyvalach i słemach. Zdavałasia b, kamu ź ich nie chaciełasia ŭščent razburyć — kali nie Paryž, dyk prynamsi eseistyčnyja pabudovy Valancina našaha Akudoviča pra horad, jaki «nia vabić mitami j nie abaviazvaje metami», a taksama «nie piarečyć tradycyjam, nie spakušaje vabnotami, nie prymušaje idealahiemami, nie zabaraniaje zababonami, nie abciažarvaje filazafiemami». Voś tak, ty irvieš źviazki, a jon nie abciažarvaje i ŭsio tut, adno ŭśmichajecca ŭ cytatu z baradoj.
Jaskravyja vyklučeńni tolki padkreślivajuć heta praviła. Jany, darečy, nie takija j redkija, ale zaŭždy patrabujuć ad našych aŭtaraŭ pa-špahatnamu niestandartnych chadoŭ. Kali kičavyja šyldy robiacca hustoŭniejšymi, a niehavarkija nazvy vulicaŭ raptam pačynajuć pramaŭlać, staŭšy śviedkami luboŭnych spatkańniaŭ, jak u najlepšych vieršach Ł.Drańko-Majsiuka. Kali sama mienskaja tapahrafija, vierš za vieršam, pryznačaje spatkańni topasam Adama Mickieviča, jak u «Minskich sanetach» jahonaha amal familijanta, tak što «padmarožanuju» inšym aŭtaram Śvisłač užo nie adroźnić ad Niomana 200 hod tamu. Kali čytač užo zhadanaha eseja piarečyć jamu jahonymi ž cytatami, jak u verlibry U.Arłova. Kali Miensk hulaje ŭ harady ź Minskam, inšym paŭšarjem našaj biełaruskaj śviadomaści, jak u Ł.Volskaha. Kali, pa druhim zakonie mienskaj paetyčnaj dyjalektyki, kolkaść vieršaŭ urešcie pierachodzić u jakaść i źjaŭlajecca cełaja knižka — «Vierchni horad» Antona Rudaka, dzie Miensk (jon ža Minsk) kančatkova ažyvaje, tančyć u bambaschoviščach, maje prava bačyć sny (abo nia spać i być pryśnionym), błytaje karty, časam apłakvaje achviaraŭ, ale moža j pakazać zuby. Ci cełuju «Zubnuju kartu horadu».
Vierchni horad. Anton Rudak
Biełaruskija «karty» błytajucca ŭ nas nie ŭpieršyniu: tut vam i «Konturnaja karta pamiaci» Siarhieja Pryłuckaha, i «parnahrafičnyja karty sakretnych aeradromaŭ» adnaho nie da nočy zhadanaha paeta. Ale ŭ Rudaka hetaja znachodka nia prosta robicca źniešniaj azdobaj teksta, a ščaśliva vyznačaje jaho strukturu, razhortvajecca ŭ vierš, jaki ŭžo siońnia chočacca źmiaścić na vokładcy budučaj antalohii «Horad, jakoha niama». I adzinaje, što moža hetamu pieraškodzić — vostraja kankurencyja ź inšymi vieršami taho ž aŭtara.
Vieršami, dzie pierajnačvajucca cytaty j słohany, tak što palityka robicca čystaj vady lirykaj («Babula słuchaje muzyku»), a paršyvy biełaruski patryjatyzm pierafarmatoŭvajecca j vyratoŭvajecca metafaraj kachańnia («pieśni pra luboŭ»). Dzie zvyčajnyja, zdavałasia b, haradzkija nazvy pavaročvajucca inšym bokam, adkryvajučy svoj inšy — «vierchni» — sens. Dzie panujuć lohkija (tolki lohkija!) rytmičnaja nieachajnaść dy prybliznaść u ryfmach, bo aŭtaru nie da hładkapisu: zamiest adrepetavanaha fokusu znoŭ atrymaŭsia cud. Dzie Ełvis idzie pa praspekcie, Ejnštejn vykładaje ŭ BDU i ŭsio vabić mitami j abaviazvaje metami. Lohka, byccam siadaje na špahat. Bo ci doŭha ŭmiejučy?
Anton Rudak, fota Viki Trenas
Zubnaja karta horadu
Małočnyja haradžanie ŭsmoktvajuć u kroŭ z małakom
biassońnie, jakoje curkom pavolna ciače pa vienach,
i nie razahnać ich ni Iharavym, ni niejkim inšym pałkom —
navat pałkom milicyi admysłovaha pryznačeńnia.
Karennyja haradžanie baroniać svaich dvaroŭ
ad niedapałkaŭ, varonaŭ i nieŭładkavanych parkovak —
ich dzieci nikoli nia ŭviedajuć, čamu ŭ ich biassonnaja kroŭ,
z radzilni adrazu traplajučy ŭ panelny šmatpaviarchovik.
I horad nia śpić unočy — hulaje, pakul małady,
mirhajučy ŭ ciemry hareźliva iluminacyjaj vulicaŭ,
ale jon taksama choča, jak inšyja harady,
kab urešcie ŭ jaho prarezalisia svaje haradžanie mudraści.
