Rasieja pieradusim
Palitolahi i sacyjolahi adnahałosna ličać, što samy važny znadvorny faktar, jaki vyznačaje biełaruskuju palityku, — dačynieńni z Rasiejaj. I składanyja asabistyja dačynieńni Łukašenki dy Pucina hetamu nie pieraškoda. Ale praz toje, što biełaruski režym stroha kantraluje ekanomiku, supracoŭnictva pamiž dźviuma krainami budzie ŭ asnoŭnym raźvivacca ŭ vajskovaj sfery. Zrešty, heta zadavalniaje Łukašenku, jaki raźvivaje ekanamičnyja suviazi nia ŭ cełym z Rasiejaj, a ź jaje rehijonami, jakija majuć vialikuju stupień niezaležnaści ŭ pytańniach zamiežnaha handlu. Pieramoha Aranžavaj revalucyi va Ŭkrainie vyklikała šok u rasiejskich elit i ŭźniała siarod ich papularnaść Łukašenki jak «mocnaha areška».
Rasieja padtrymaje apazycyju?
Pakul sytuacyja ŭ Biełarusi nie zaminaje dačynieńniam EZ dy Rasiei. Tamu apošniaja naŭrad ci budzie spryjać skidańniu režymu. Ale ŭsio moža źmianicca, kali Rasieja ŭvojdzie ŭ Suśvietnuju handlovuju arhanizacyju, asabliva kali vyrašeńnie sytuacyi ŭ Biełarusi zrobicca adnoj z umovaŭ siabroŭstva Rasiei ŭ SHA. Takoha dzivosnaha varyjantu biełaruskija analityki nie vyklučajuć. Tamu eksperty ličać, što Maskva trymaje ŭ kišeni varyjant supracoŭnictva z apazycyjaj u 2006 h., pahatoŭ heta moža adčynić pierad joj cikavyja mahčymaści. Pa-pieršaje, supracoŭnictva Rasiei z apazycyjaj moža asłabić supracoŭnictva pamiž EZ dy ZŠA ŭ pytańni demakratyzacyi Biełarusi. Pa-druhoje, Rasieja moža navat pasvaryć mižsobku eŭrapiejskija krainy pavodle staŭleńnia da biełaruskaha pytańnia.
Šerah respandentaŭ vykazali mierkavańnie, što Rasieja moža padtrymać alternatyŭnaha kandydata, kali jon harantuje abaronu jaje hieapalityčnych i ekanamičnych intaresaŭ. Razam z tym eksperty adznačajuć, što taki kandydat budzie mieć mała šancaŭ pieramahčy na vybarach. Mnohija respandenty miarkujuć, što Łukašenka maje dastatkova mocnuju padtrymku ŭnutry krainy, kab nia mieć pilnaj patreby u dadatkovaj dapamozie z boku Rasiei. Eksperty nia vierać u finansavańnie apazycyi z boku rasiejskich aliharchaŭ — na heta treba maŭklivaja sankcyja Kramla. Tolki adzin respandent vykazaŭ dumku pra toje, što ŭ Rasiei jość mocnyja hrupy, jakija majuć peŭny interas u źmienach u Biełarusi.
EZ nia moža i nia choča
Na dumku bolšaści respandentaŭ, EZ nia maje ni mahčymaści, ni žadańnia spryjać źmienam u Biełarusi. Niezaležnyja eksperty nazvali eŭrapiejskuju dapamohu nieefektyŭnaj. Respandenty ŭskładajuć nadzieju na stvareńnie ŭ EZ «prabiełaruskaj kaalicyi», čyjo jadro mohuć skłaści Polšča, Čechija, Słavaččyna dy krainy Bałtyi, da jakich paźniej dałučacca i niekatoryja staryja siabry EZ (chutčej za ŭsio — Niamieččyna, Švecyja, Danija i Brytanija).
Bolšaść ekspertaŭ ukazvajuć na patrebu ŭ zachavańni supracoŭnictva ŭ ramkach Adzinaj ekanamičnaj prastory navat paśla sychodu Łukašenki — šancy na intehracyju ŭ EZ u Biełarusi ŭ nastupnyja 15 hod mizernyja. Hetaja dumka analitykaŭ vyklikaje žadańnie paspračacca, asabliva kali ŭličyć dynamiku adnosinaŭ EZ ź jakojści Makiedonijaj.
Pieramoha bieź pieramohi
Nadziej na Aranžavuju revalucyju eksperty nia majuć. Mnohija ź ich ukazvajuć na toje, što dziakujučy prapahandzie Ŭkraina zrabiłasia dla biełarusaŭ chutčej strašyłkaj, krainaj-niaŭdachaj. Choć heta, badaj, siła ŭpłyvu łukašenkaŭskaj prapahandy na ich samich.
Ale eksperty nia ličać abaviazkovaj nia tolki revalucyju, ale navat i pieramohu na vybarach-2006. Na ich dumku, apazycyi budzie dastatkova atrymać padtrymku 30—35% vybarščykaŭ, kab śćvierdzić siabie ŭ jakaści realnaj siły. U takim vypadku navat režymu daviadziecca ź joj ličycca, a ludzi ŭbačać realnuju alternatyvu. I tady ŭžo možna budzie rabić plany na sapraŭdnuju pieramohu.
Spaŭzańnie ŭ kanfarmizm
Kali apazycyja nia zdoleje śćvierdzić siabie ŭ jakaści realnaj alternatyvy režymu, dyk schilnaść biełarusaŭ da kanfarmizmu budzie ŭzmacniacca.
U hramadztvie raście strach, da taho ž režym kuplaje lajalnaść nasielnictva ŭ abmien na adnosnuju ekanamičnuju stabilnaść. Hramadzianie pasiŭna prymajuć režym, a dla maładoha pakaleńnia, jakoje nia bačyła ničoha inšaha, jon užo zrabiŭsia žyvoj realnaściu. Tamu budučynia Biełarusi paśla Łukašenki moža adroźnivacca ad toj, jakuju ŭjaŭlajuć sabie apazycyjnyja lidery.
Z dapamohaj pahrozaŭ i dabrotaŭ Łukašenka zdoleŭ raźvić u kiraŭničaj elity patryjatyzm. Jana nastolki baicca stracić svoj dabrabyt, što admaŭlaje lubyja źmieny — ci to pieramohu apazycyi, ci to kančatkovy sajuz z Rasiejaj. Jana, jak nichto inšy, zacikaŭlena ŭ stabilnaści režymu i zastaniecca pasiŭnaj navat tady, kali na jaje pačnie cisnuć hramadztva. Niekatoryja analityki miarkujuć, što režym u tym ci inšym vyhladzie praciahnie isnavać navat paśla taho, jak sydzie Łukašenka.
Pastupovaje padzieńnie režymu
Mnohija analityki adznačajuć, što ŭ hramadztvie ŭsio-taki isnuje patencyjał dla źmienaŭ. I ździejśnić ich dapamohuć novyja mechanizmy mabilizacyi hramadztva. Prykład — demanstracyi paśla referendumu 2004 h., jakija byli arhanizavanyja biaz značnaj padtrymki z boku lideraŭ palityčnych partyj. Usio bolšuju rolu pačynaje adyhryvać i rost «intelektualnaj apazycyi» ŭ krainie, a taksama toje, što režym zrabiŭsia abjektam palityčnaha humaru i narodnaha falkloru, što śviedčyć pra pastupovuju stratu im svajoj lehitymnaści ŭ vačach hramadztva.
Analityki nie vyklučajuć niečakanaha raźvićcia padziej. Ryzyku dla režymu mohuć ujaŭlać niečakanyja ekanamičnyja źmieny, naprykład padzieńnie cenaŭ na naftu ci rezki rost kursu dalara, što nie dazvolić režymu strymać svaje abiacańni.
Ekanamičnaja stabilnaść moža trapić pad pahrozu ŭ vypadku ŭvachodžańnia Rasiei ŭ SHA, paśla čaho Biełarusi daviadziecca nabyvać enerhanośbity pa bolš vysokich cenach.
Apazycyja drennaja, ale režym jašče horšy
Niekatoryja eksperty ŭsio-taki ličać źmieny mahčymymi. I patencyjnymi sajuźnikami ŭ spravie viartańnia krainy da demakratyi źjaŭlajucca ludzi z vyšejšaj adukacyjaj, siaredniaja klasa i žychary vialikich haradoŭ. Jakija vierać u liberalnyja kaštoŭnaści, ale zusim nie abaviazkova padtrymlivajuć AHP. Jany razmaŭlajuć pa-rasiejsku, ale nie admaŭlajuć biełaruskaj movy i majuć pačućcio nacyjanalnaj hodnaści. Jany hatovy padtrymać alternatyvu, ale ŭ ciapierašni momant nia mohuć jaje identyfikavać.
Analityki miarkujuć, što apazycyja musić znajści taki padychod, pry jakim hetaj hrupie daviadziecca padtrymać apazycyju chacia b jak najmienšaje zło.
Vuzkahladztva
Aŭtary spravazdačy adznačajuć vuzkaść dy paviarchoŭnaść pohladaŭ biełaruskich analitykaŭ što da budučaha miesca krainy ŭ Eŭropie. Uvachodžańnie ŭ Eŭraźviaz razhladajecca jak adzinaja stratehičnaja meta. Zusim mała ŭvahi nadajecca analizu dačynieńniaŭ u ramkach krain HUUAM ci perspektyvam supracoŭnictva Biełarusi z Bałtyjaj. Analityki mała cikaviacca prablemami enerhietyčnaj biaśpieki krainy.
«Poncis» nie biaz podzivu adznačaje, što analityki faktyčna nie razhladajuć EZ jak patencyjnaha partnera Biełarusi, tym bolš jak instrument jaje demakratyzacyi, i hetak šmat refleksujuć ab rasiejskim faktary. Jany amal machnuli na EZ rukoj u planie padtrymki źmienaŭ u krainie. Miž tym Eŭropa tolki pačynaje dziejničać na biełaruskim kirunku.
Pamyłka ekspertaŭ
Samaje hałoŭnaje, što pakazała apytańnie — našy analityki mohuć pamylacca. Za paŭmiesiaca da vybaraŭ adzinaha kandydata ad apazycyi respandenty vykazvali zbolšaha pesymistyčnyja mierkavańni. Jany nia vieryli, što adziny kandydat budzie vyłučany. Ale, nasupierak mierkavańniu absalutnaj bolšaści ekspertaŭ, Kanhres prajšoŭ biez ekscesaŭ. Vidać, navat vydatnyja biełaruskija palitolahi niaredka schilnyja dumać «pad upłyvam BT», što zaminaje im bačyć jasnuju perspektyvu.
