Pakul znanyja ekśpierty spračajucca, chto kudy nie pajechaŭ, chto pobač z kim siadzieŭ i kamu padmihvaŭ i što heta značyć dla budučyni našaj krainy i ŭsialakich hieapalitičnych raskładaŭ, ja, jak zvyčajny abyvaciel, zajmaŭsia svaim abyvacielskim žyćciom. Naprykład, sustrakaŭsia z daŭnišniaju siabroŭkaju. Taja, z dakładnaściu aŭdytara, mnie adrazu pastaviła dyjahnaz:
— Ty zaŭždy byŭ krytykanam i cynikam, čaho ni kraniešsia, va ŭsim bačyš niehatyŭ. A ŭ nas tut voś cikavyja pracesy iduć: zaraz usie stanoviacca bolš adkrytymi, sučasnymi, navat spravazdačnaść dziaržaŭnych pradpryjemstvaŭ pieravodziać na mižnarodnyja standarty…
— Ja ličyŭ, što ŭsiamu samamu lepšamu navučyŭsia ŭ žančyn, — adkazvaju. Ale pabačyŭšy, što nie pracuje, imituju zacikaŭlenaść: — A što za pradpryjemstvy?
— Nu voś Bank raźvićcia, naprykład…
Nazaŭtra pad ranišniuju kavu vyrašyŭ dla karmy pačytać… Sapraŭdy, lažyć na sajcie, apublikavanaja ŭ vieraśni. Sumnaje čytvo hetaja bankaŭskaja spravazdačnaść! Ale ž voku znajšłosia za što začapicca. Bank śpisaŭ za minuły hod bolš čym na 200 młn dalaraŭ bieznadziejnych pazykaŭ. I nijakaha tłumačeńnia, što za pazyki, što za pradpryjemstvy, jak budziem zmahacca z padobnym nadalej. Śpisaŭ — i licha ź imi! Dakładna tolki, jak kažuć u amierykanskim kino, što some shit is going down! [litar. «łajno ściakaje», h.zn adbyvajecca niejkaja fihnia].
Kaho bank finansuje? Pradpryjemstvy ahrasiektara (dla ich stvaryli asobnuju kampaniju, jakaja źbiraje «błahija pazyki» z bankaŭ), budoŭli i pramysłovaść. Voś «uziaŭ na bałans» našu znakamituju i lubimuju drevaapracoŭku… Pradpryjemstvam vydzialalisia kredyty, valutnyja da taho ž, u samy razhar kryzisu ŭ krainie. Što mnie kazać? Słova panu mieniedžaru.
Try punkty: biez dadatkovaha finansavańnia pradpryjemstvy nie mahli ŭžo pracavać, u abstalavańnie inviestavali miljard jeŭra (!)… novaje kiraŭnictva raspracoŭvaje detalnyja biznes-płany dla acenki efiektyŭnaści kožnaha pradpryjemstva. Paŭtaryć? Spačatku inviestavali miljard, a potym užo stali ličyć, dzie ž što treba rabić, i toje, tamu što pabudavali novuju strukturu. Pasprabujcie hetak adkryć svaju chipstarskuju kaviarniu! Maŭlaŭ, nakuplu spačatku modnaha barachła, a potym vam biznes-płan pryniasu. Ajoj! Tamu zrazumiełyja śpisańni i zrazumieła, čaho heta prezident 24 studzienia (tak, adrazu) hnieŭna pytaŭsia, čamu dahetul les-kruhlak z krainy vyvoziać i dzie tyja dalary.
Potym ja pahartaŭ užo biełaruskija spravazdačy inšych bankaŭ, što zajmajucca padtrymkaj realnaha siektara, i ŭ ich taksama licha śpisvali na ŭsich pad 250 miljonaŭ. Akazałasia, bačna navat z nacyjanalnaj statystyki, što staraja dobraja praktyka, kaniec jakoj abiacali pakłaści ŭ druhoj piacihodcy, a potym i ŭ treciaj, nikudy nie padziełasia. Stali tolki bolš vynachodlivymi.
Heta značyć, mała, što padtrymlivajem biahučyja patreby dziaržpradpryjemstvaŭ, ale i madernizacyja taksama nie daje plonu. Z 2011 hoda biudžetnyja srodki na padtrymku ekanomiki skłali 12,5 miljardaŭ dalaraŭ. Heta možna supastavić z sumami deficytu płaciežnaha bałansu. Z taho ŭ teoryi novyja inviestycyi, jak u luboha biznesu, pavinny naradžać novyja pradukty i novyja hrošy, zamiest hetaha my bačym, što ekanomika ŭsio praściejšaja i zaležnaść ad Rasii ŭsio bolšaja. Dzie tyja dalary? Voś hladzicie, što kaža Nacbank.
Dola Rasii ŭ eksparcie i pazykach. Krynica: «Bankaŭski vieśnik» NBRB, červień 2017, artykuł panoŭ Hałava i Harbuza
Tamu ja vam pakazvaju čarhovuju zabaŭku: čaroŭny kvadrant madernizacyi. Jon pracuje ŭ Biełarusi ŭžo kolki hadoŭ. I pracuje biezadkazna i niaspynna, jak koła sansary. Heta formuła, jakaja robić biełarusaŭ bahatymi značna lepš, čym parady ŭsich amierykanskich huru inviestycyj i biznesu.
Čaroŭny kvadrant madernizacyi. Malunak aŭtara.
Biezumoŭna, uvieś fokus na zasvajeńni srodkaŭ. Usio astatniaje — heta vielmi važna dla nacyjanalnaj ekanomiki, ale dla biznesu pa jaje madernizacyi — heta prosta mišura, jakuju raspaŭsiudžvajuć tysiačy śviadomych i nieśviadomych udzielnikaŭ pracesu, a taksama miedyjnaj palemiki ab nieabchodnaści reformaŭ i innavacyj. Pakul my z vami spračajemsia, chitryja hnomy pracujuć. Jany zasvojvajuć hrošy, jakija vyvodziacca praz zakupki na Zachad, praz schiemy pa sbycie i lizinhu — u Rasiju, praź finansavyja instrumienty — u Aziju… Krainie — abiacanki, pradpryjemstvam — pazyki, hnomam — profit. Źmianiajecca halina ekanomiki, praces paŭtarajecca panovaj.
Jak pracujuć hnomy. Malunak aŭtara.
I čarhovy paśpiachovy «zamiežny inviestar», ab jakim niama anijakaj infarmacyi i historyi, raptam budzie budavać u stalicy niešta pryhožaje i pafasnaje. U nas była madernizacyja cemientnaj haliny, mietałurhičnaj i mašynabudaŭničaj, ahratechničnaj i enierhietyčnaj… Čamu ž hod ad hoda my ŭsio bolš zaležym ad Rasii? Kali ŭžo dziaržavaj kirujuć jak biznesam, to dzie toj dadadzieny košt? Viadoma tolki toje, što ŭsie śpisanyja srodki naprykancy źlivajucca ŭ dziaržaŭnyja abaviazacielstvy, jak u kanalizacyju.
Chitry płan. Malunak aŭtara.
Mo tamu i raźbiehlisia ŭ roznyja baki śvietu našyja sistemnyja «libierały» i «refarmatary» va ŭradzie, što ich sprava była — namalavać «tuftu» dy nahnać tumanu pad sieryju čarhovych chitrych płanaŭ? A mo ŭ mianie prosta paranoja i ja ŭžo padazraju kožnaha «razumnika», što nie moža na pamiać skazać, jakaja ž u našaj pramysłovaści EBITDA (prybytak biez uliku pracentaŭ, padatkaŭ i amartyzacyi). Dakładna mahu skazać, što…
U bujnym mižnarodnym biznesie štohadovyja śpisańni na sotni miljonaŭ — heta čornaja mietka. Tolki adna z dvaccaci kampanij, što z hoda ŭ hod hublajuć hrošy, znachodzić siły pierajhrać siabie i stać prybytkovaj. A tut štohod straty, ale za ich nie byvaje adkaznych i nie robicca anijakich źmien u stratehii i aŭdycie.
Kali kazać pra dziaržavy i demakratyčny praces, toje ŭ Ispanii, kožnaja histaryčnaja vobłaść jakoj bolšaja za biełaruskuju ekanomiku, skandały i sudy iduć usie piać hod uradu Rachoja z-za ličbaŭ kudy mienšych, čym hublajuć našyja madernizatary. U Biełarusi bolš siłavych viedamstvaŭ, što zajmajucca ekanamičnymi rasśledvańniami, čym palcaŭ na ruce. Ale ž anivodnaha hromkaha pracesu pa madernizacyjnych prajektach u Minsku nie było, niahodniki ŭ nas tolki dzie ŭ rajonach — u Barysavie ci Maładziečnie. Cikava, nie?
U krainie idzie čarhovy supierprajekt, biudžet jakoha pieravalvaje ŭžo za 11 miljardaŭ, — heta budaŭnictva AES. Za kolki hadoŭ my nie ŭbačyli anivodnaj kalkulacyi, jak AES dapamoža našaj ekanomicy być lepšaj. Hetaksama jak nie było ni tendaru, ni adkrytych hramadskich abmierkavańniaŭ. Arhumienty byli na ŭzroŭni emocyj, palityčnych łozunhaŭ i, u lepšym vypadku, hipotezaŭ, što voś niabłaha było b niešta ŭ ES pradać… Zaraz kožny achvotny moža znajści kalkulatar dla AES u internecie i zrazumieć, što anijakaj kankurencyi jeŭrapiejskim mahistralnym cenam my nie zmožam stvaryć. Anijakaj palityki i pošukaŭ vorahaŭ: elektryčnaść budzie zanadta darahaja. Ale jak tady AES budzie adbivać hrošy? A pad jaje budziem źmianšać hazavuju infrastrukturu. Tak, 20 hod Biełaruś vydatkoŭvała miljardy na hazifikacyju ŭsioj krainy. Zaraz pojdziem nazad. Čarhovy razvarot — niama adkaznych. Možna, kaniešnie, śpisvać štohod pa miljardzie jak bieznadziejnyja pazyki, tady sabiekošt biełaruskaha atama budzie tańnieć na vačach. Ale ž u takim vypadku nie pytajciesia, čamu ŭ vas niama «papiccot», za pazyki ŭ vyniku ž niechta pavinien płacić.
Toje, što tut napisana, heta nie niejkaje daśledvańnie, heta prosta aŭtar uziaŭ paru finansavych dakumientaŭ, paru artykułaŭ i statystyčnych tabličak, dy za paru hadzin niešta vam naškrabaŭ… Ja viedaju, što ŭ Biełarusi sotni tysiač razumnych sumlennych ludziej. Vy bačycie i ŭdzielničajecie ŭ ekanamičnym žyćci našaj krainy. Nie maŭčycie! U inviestycyjach jość prosty pryncyp: kali fakty, jakija vam «pradajuć», nie składvajucca ŭ łahičny malunak; kali ličby, jakija vam pakazvajuć, nie źbivajucca ŭ bałans navat pryblizna; kali ad vas uparta chavajuć niejakija ličby i fakty, jakich vidavočna nie chapaje… Značyć, jak kažuć u amierikanskim kino…
