Pra Biełaruś i try haahskija sudy piša Andrej Jelisiejeŭ.
Fota Nadziei Bužan
Užo katory tydzień błukaje inicyjatyva nakont zvarotu ŭ Mižnarodny kryminalny sud (MKS) nakont złačynstvaŭ suprać čałaviečnaści ŭ Biełarusi. Časam MKS błytajuć ci źmiešvajuć razam ź inšymi haahskimi sudami, adznačaje analityk.
Jon apisaŭ situacyju pa troch haahskich sudach — ci mohuć jany mieć dačynieńnie da Biełarusi.
1. Mižnarodny sud AAN. Jon zajmajecca sprečkami i roznahałośsiami pamiž dziaržavami. Skažam, Maskva pačnie na padstavie tapahrafičnaj karty Rasijskaj impieryi 1866 hoda, jakuju padaryŭ niekalki tydniaŭ tamu rasijski pasoł Łukašenku, vystaŭlać terytaryjalnyja pretenzii da Biełarusi. Tady Hienieralnaja asambleja AAN zapytaje Mižnarodny sud AAN dać kansultatyŭnaje zaklučeńnie pa takich pretenzijach. Pakul ža da našaj situacyi Mižnarodny sud AAN dačynieńnia nie maje.
2. Mižnarodny trybunał pa byłoj Juhasłavii, dzie sudzili Miłošaviča. Taksama raźmiaščaŭsia ŭ Haazie z 1993 pa 2017 hady. Jon, u adroźnieńnie ad Mižnarodnaha suda AAN, nie źjaŭlaŭsia pastajannym, a byŭ časovym mižnarodnym sudovym orhanam. Byŭ stvorany pa rašeńni Savieta biaśpieki AAN. Čysta tearetyčna inicyjatyva ab stvareńni padobnaha časovaha trybunała pa złačynstvach suprać čałaviečnaści ŭ Biełarusi ad niekatorych čalcoŭ Savieta biaśpieki AAN moža paźniej pastupić, u tym liku na padstavie dakładu ŭ ramkach Maskoŭskaha miechanizmu ABSIE, što niadaŭna startavaŭ. Adnak na praktycy jaho stvareńnie budzie nierealna, tamu što Rasija i Kitaj jak pastajannyja členy Savieta biaśpieki takuju inicyjatyvu zabłakujuć.
3. Mižnarodny kryminalny sud. U jaho kampietencyju ŭvachodzić pieraśled asob, jakija ŭčynili samyja surjoznyja złačynstvy (hienacyd, vajennaja ahresija, złačynstvy suprać čałaviečnaści, vajennyja złačynstvy), u tym liku dziejučych čynoŭnikaŭ i kiraŭnikoŭ dziaržaŭ. Adnak Biełaruś nie padpisała i nie ratyfikavała Rymski statut, tamu jurysdykcyi nad takimi złačynstvami, zroblenymi na terytoryi Biełarusi, i nad biełaruskimi hramadzianami, jon nie maje. Tym nie mienš, jość dźvie pravavyja ščyliny, jak jurysdykcyja MKS moža być ździejśniena. Albo rašeńniem Savieta biaśpieki AAN (jaho Rasija i Kitaj zabłakujuć), abo pryniaćciem zakonnym pradstaŭničym dziaržorhanam admysłovaj zajavy ab pryznańni jurysdykcyi MKS pa padziejach, što prajšli raniej, navat kali Rymski statut nie byŭ ratyfikavany. Tearetyčna ŭ budučyni mahčymy padobny chod z boku novaha prezidenta albo demakratyčna abranaha parłamienta Biełarusi.
Adpaviedna, adzinym tearetyčna i praktyčna mahčymym varyjantam zadziejničańnia MKS źjaŭlajecca tolki admysłovy zvarot z boku novych, demakratyčna abranych biełaruskich uładaŭ.
