Fota Nadziei Bužan.
Džefry Arnet, staršy navukovy supracoŭnik amierykanskaha Univiersiteta Kłarka, tłumačyć, što navučacca normam i vykonvać ich — naturalnaja častka čałaviečaj pryrody. Sami normy, u svaju čarhu, naradžajucca pad upłyvam šerahu sacyjalnych, ekanamičnych i technałahičnych čyńnikaŭ, heta kambinacyja mierkavańniaŭ miljonaŭ ludziej, piša VVS.
Vopyt našych baćkoŭ šmat upłyvaje na toje, u jakim uzroście ad nas samich čakajuć stvareńnia siamji. Naprykład, u druhoj pałovie XX stahodździa bolšaść ludziej zaklučali šlub da 25 hadoŭ, paśla čaho adrazu naradžali dziaciej. U Biełarusi da 1980-ch siarednim uzrostam zaklučeńnia šlubu byli 22 hady dla mužčyn i 20 hadoŭ dla žančyn. Užo ŭ 1990-ch hety ŭzrost ssunuŭsia da 24 i 22 hadoŭ, a da 2020 hoda vyras da 28 i 26 hadoŭ adpaviedna. Tym časam u Niamieččynie heta navat 34 i 32 hady.
Našy sučaśniki stvarajuć siemji i naradžajuć dziaciej u siarednim na niekalki hadoŭ paźniej, čym ich baćki, bo zaraz my žyviom u zusim inšym śviecie.
Pakaleńnie, što naradziłasia ŭ kancy XX stahodździa, tracić bolš hadoŭ na adukacyju, čym jaho papiaredniki. Heta značyć, što jaho pradstaŭniki paźniej pačynajuć pracavać i, adpaviedna, adkładvać hrošy na ŭłasnaje žytło. Da taho ž, źmianiłasia ŭjaŭleńnie pra hiendarnyja normy. Ciapier hramadstva našmat bolš spakojna ŭsprymaje žančyn, jakija nie śpiašajucca zamuž, a pryśviačajuć čas adukacyi i karjery.
Tym nie mienš, moładź adčuvaje nieabchodnaść žyć pa normach baćkoŭ, navat kali hetyja normy bolš nie adpaviadajuć novaj sacyjalnaj realnaści. Adčuvańnie razryvu pamiž tym, čaho, jak zdajecca ludziam, jany pavinny dasiahnuć, i tym, što mahčyma ŭ ciapierašnim finansavym, sacyjalnym i adukacyjnym klimacie, drenna ŭpłyvaje na samaacenku, a, časam, navat na mientalnaje zdaroŭje.
Brytanski psichołah Šarłotta Chjuzden jakraz pracuje ź ludźmi, što pakutujuć ad hetaha. Pa jaje słovach, ludzi časta robiać pierabolšvańni, naprykład, kažuć «usie navokał ženiacca» abo «usie zarablajuć bolš, čym ja». Ale heta nie tak — niekatoryja ludzi ženiacca i ŭ niekatorych ludziej šmat hrošaj. Psichołah dadaje, što dasiahnieńnie hetych met nie abaviazkova palepšyć vaša žyćcio. Tamu varta adździalać toje, čaho vy sapraŭdy žadajecie, ad taho, što ad vas čakajuć rodnyja, i pryśviačać bolš uvahi tamu, što robić vas ščaślivymi. Usie ludzi roznyja, u kožnaja svaja daroha, a ŭsio, u tym liku šlub i siamja, zdarycca z vami ŭ svoj čas.
U toj ža čas, sapraŭdy, nie ŭsio možna adkłaści na paśla. Žančynie, sapraŭdy, lepš naradzić pieršaje dzicia da 35 hadoŭ, a paśla peŭnaha ŭzrostu pary budzie ciažka ci niemahčyma naradzić i vychavać małych.
