Paśla palityčnaha kryzisu ŭ 2020 hodzie mižnarodnyja inviestycyjnyja fondy admovilisia zaklučać ź Biełaruśsiu novyja dahavory finansavańnia (tolki Suśvietny bank zrabiŭ vyklučeńnie i zapuściŭ prajekt dapamohi Biełarusi ŭ baraćbie z Covid-19). U 2022 hodzie adbyŭsia novy vitok eskałacyi napružanaści ŭ adnosinach, i mižnarodnyja struktury pierastali pradastaŭlać finansavańnie navat pa ŭžo raspačatych prajektach.
A mienavita na hrošy zachodnich fondaŭ u Biełarusi ŭ apošnija hady pravodziłasia budaŭnictva i rekanstrukcyja sistem vodazabieśpiačeńnia i kanalizacyi, darožnaj infrastruktury i realizoŭvalisia prajekty ŭ halinie enierhaźbieražeńnia.
Pytańnie, jak raźvivać ci chacia b padtrymlivać u paradku kamunalnuju infrastrukturu bieź jeŭrapiejskich hrošaj, było uźniataje na naradzie ŭ Alaksandra Łukašenki. «Jak budziem zaviaršać rekanstrukcyju i budaŭnictva hetych abjektaŭ?» — spytaŭ jon.
Ci važnym byŭ układ jeŭrapiejskich fondaŭ?
Usiaho z 2008 hoda Biełaruś atrymała praź jeŭrapiejskija miechanizmy i Suśvietny bank kala 5,3 młrd jeŭra (pazyk i biazvypłatnaj dapamohi).
Pik finansavańnia pryjšoŭsia na 2019 hod. Tady pryciahnutyja srodki skłali bolš za 2% biełaruskaha VUP abo bolš za 13% raschodnaj častki dziaržaŭnaha biudžetu. Płanavałasia, što ŭ 2020 hodzie finansavańnie značna vyraście. Ale, pa viadomych pryčynach, nie skłałasia.
Pryviadziom prykłady finansavańnia infrastrukturnych prajektaŭ u 2019 hodzie (dla Suśvietnaha banka sumy pryviedzienyja za 5-hadovy pieryjad).
Jeŭrapiejski inviestycyjny bank:
— rekanstrukcyja daroh M6 i M7 — 110 młn jeŭra;
— prajekty ŭ halinie enierhietyki (ŭstanoŭka ciepłahienierataraŭ; jakija pracujuć na bijamasie, rekanstrukcyja ciepłatras i ŭciapleńnie šmatkvaternych žyłych damoŭ) — 90 młn jeŭra.
Jeŭrapiejski bank rekanstrukcyi i raźvićcia:
— raźvićcio haradskoj infrastruktury — 234 młn jeŭra;
— rekanstrukcyja daroh — 322 młn jeŭra.
Suśvietny bank (z 2014 hoda pa 20 hady):
— enierhietyka i enierhazabieśpiačeńnie — 356 młn jeŭra;
— darožnaja infrastruktura — 270 młn jeŭra;
— haradskoje vodazabieśpiačeńnie — 191 młn jeŭra.
Paśla razryvu adnosin ź mižnarodnaj supolnaściu finansavać kamunalnuju infrastrukturu pryjdziecca ź dziaržbiudžetu. Ci vialiki heta front rabot i kolki jon zapatrabuje?
Vydatki prychodzicca pavialičvać
Dziaržaŭnaja inviestycyjnaja prahrama na 2022 hod praduhledžvała ŭkłaści 105,7 młn rubloŭ u budaŭnictva daroh respublikanskaha značeńnia i jašče paradku 290 młn rubloŭ — u darožnuju infrastrukturu rehijonaŭ.
Adnak zapłanavanaj sumy akazałasia niedastatkova. Niadaŭna ŭradu daviałosia pavialičyć na 47 młn rubloŭ vydatki na budaŭnictva i rekanstrukcyju respublikanskich aŭtadaroh.
Adnak heta daloka nie ŭsie vydatki. Dziaržprahrama «Darohi Biełarusi» na 2021-2025 hady praduhledžvaje inviestycyi ŭ darožnuju infrastrukturu na sumu 10,5 młrd rubloŭ.
Hety dakumient taksama daje ŭjaŭleńnie, u jakim stanie znachodzicca darožnaja infrastruktura krainy.
U im adznačana, što 35,4% respublikanskich aŭtamabilnych daroh nie adpaviadajuć narmatyŭnym patrabavańniam. Nieadpaviednymi taksama źjaŭlajucca 24,2% mastavych zbudavańniaŭ (mastoŭ i puciepravodaŭ).
«Z-za niedastatkovaha finansavańnia nie zabiaśpiečvajecca adnaŭleńnie štohadovaha znosu, što viadzie da niezvarotnaha pracesu pastupovaha razbureńnia darožnych pakryćciaŭ», — havorycca ŭ dakumiencie.
Niemałych vydatkaŭ biudžetu patrabujuć i inšyja prajekty, jakija raniej mahli b uziać na siabie mižnarodnyja fondy. Da prykładu, dziaržprahrama «enierhaźbieražeńnie» na 2021-2025 hady patrabuje finansavańnia ŭ 4,2 młrd rubloŭ. A padprahrama «Čystaja vada» — 2,6 młrd. Mahčyma, nazvanyja sumy ŭ novych realijach taksama vyrastuć.
Inviestycyi skaračajucca
Adznačym, što navat u «toŭsty» 2021 hod, kali kraina atrymlivała asałodu ad efiektu ekspartnaha cudu, inviestycyi ŭ asnoŭny kapitał u biełaruskaj ekanomicy skaračalisia. Ci ŭdasca dziaržavie naraścić inviestycyi ŭ kamunalnuju infrastrukturu va ŭmovach novaha sankcyjnaha cisku?
Admoŭny adkaz na hetaje pytańnie stvaryŭ by nie tolki ekanamičnyja, ale i palityčnyja ryzyki. Bo, jak było skazana na zhadanaj naradzie vyšejšych słužbovych asob, ništo tak nie padryvaje davier ludziej da ŭłady, jak kamunalnyja prablemy.
