Navošta nam Rada BNR: interviju z členam Rady (pačatak) 121

Rada BNR u vyhnańni («na ekzyle», jak staramodna hučyć aficyjnaje najmieńnie) — instytut, što dla adnych aviejany ramantykaj, a ŭ inšych, pieradusim prychilnikaŭ siońniašnich biełaruskich uładaŭ, vyklikaje nieprychavanaje razdražnieńnie. Samy stary ŭ śviecie ŭrad na vyhnańni, Rada BNR — hałoŭnaja palityčnaja ŭstanova biełaruskaj dyjaspary, achoŭnik tradycyj toj pieršaj sproby pabudavać samastojnuju biełaruskuju dziaržavu ŭ 1918 h. Jak vajskovaja častka nia ličycca źniščanaj, pakul vorah nie zachapiŭ jaje bajavy štandar, tak i idei Biełaruskaj narodnaj respubliki praciahvajuć žyć, pakul isnuje Rada BNR. Niahledziačy na adnaŭleńnie niezaležnaści Biełarusi ŭ 1991 h., misija Rady BNR tak i zastajecca niavykananaj. Pra toje, što pryniesła Biełarusi hetaja ŭstanova i jak jana pracuje, u interviju z adnym ź jaje aktyŭnych sučasnych dziejačoŭ, Sakratarom infarmacyi Mikałajem Pačkajevym.

---

Mikałaj Pačkajeŭ

Aleś Čajčyc: Pačniem ź miesca ŭ karjer: adrazu papiaredžu, što siońnia budu vystupać u roli «advakata djabła» i budu zadavać durnyja i niepryjemnyja pytańni. Biełaruskaja Narodnaja Respublika, utvaryłasia ŭ 1918 h., Rada BNR — jaje parlament, jaki potym apynuŭsia na emihracyi i abaraniaŭ intaresy niezaležnaści i demakratyi ŭ Biełarusi. Ale na siońniašni dzień, pa-pieršaje, Biełaruś užo dvaccać hadoŭ jak niezaležnaja paŭnavartasnaja dziaržava, usimi pryznanaja, z ambasadami, ściaham i hierbam (jakija b ni byli), stalicaj, valutaj i tak dalej. Pa-druhoje, u Biełarusi jość dastatkova masavaja demakratyčnaja apazycyja, jakaja realna zmahajecca i moža dasiahnuć demakratyi ŭ krainie. Navošta nam Rada BNR u hetych umovach?

Mikałaj Pačkajeŭ: Sapraŭdy, Rada BNR musiła by, i jana stavić takuju statutnuju metu, pieradać svaje histaryčnyja paŭnamoctvy na karyść ułady ŭ Biełarusi. Mienavita heta zrabili ŭsie ekzylnyja dziaržaŭnyja vorhany ŭsich post-kamunistyčnych krainaŭ, jak Polšča, Ukraina, krainy Bałtyi.

Ale tyja pieraškody, jakija nie dazvalali ažyćciavić hetkuju pieradaču ŭ raniejšyja hady, zastajucca i ciapier.

Pavodle svajho Statutu Rada BNR pavinna spynić isnavańnie i pieradać svoj histaryčny mandat na karyść uładaŭ Biełarusi

pry ŭmovie, što ŭ Biełarusi paŭstanie ŭłada, jakaja budzie adpaviadać Pryncypam 25 sakavika — pryncypam demakratyčnaj biełaruskaj nacyjanalnaj niezaležnaj dziaržaŭnaści. U Biełarusi takoj dziaržavy dahetul nie paŭstała. U hetym jaje adroźnieńnie ad zhadanych post-kamunistyčnych krainaŭ.

Možna było spadziavacca, što heta adbudziecca paśla 1991 hoda, ale dalej adbyłosia peŭnaje, ja by skazaŭ, pieraradžeńnie charaktaru dziaržavy ŭ Respublicy Biełaruś. Tady Rada BNR nie zmahła pieradać svaje paŭnamoctvy, bo nie było demakratyčna abranaha pradstaŭničaha vorhana. Viarchoŭny Saviet [12. sklikańnia] byŭ abrany jašče ŭ časy BSSR i my nia možam ličyć jaho praduktam svabodnych vybaraŭ. Akramia hetaha, pry takoj uładzie, jakoj pieradała by paŭnamoctvy Rada BNR, niezaležnaść Biełarusi nie pavinna ŭžo być pad pahrozaj, heta taksama adzin z klučavych pryncypaŭ Rady BNR. Pry ŭradzie Kiebiča budučynia biełaruskaj niezaležnaści taksama nie vyhladała adnaznačna.

AČ: A ŭładam Biełarusi pačatka 90-ch było heta cikava atrymać hety mandat? Ci viedali jany ŭvohule, što takaja Rada BNR isnuje?

MP: Tak, [ministar zamiežnych spravaŭ Biełarusi ŭ 1990—1994 hh. Piatro] Kraŭčanka vioŭ papiarednija pieramovy z tahačasnym Staršyniom Rady BNR Jazepam Sažyčam i hetaje pytańnie kiraŭnictvam Rady razhladałasia.

Ale, jak ja kazaŭ, tady nie isnavała adpaviednaha demakratyčna abranaha vorhanu ŭłady i ŭžo byli peŭnyja sumnievy adnosna taho, u jaki bok raźvivajecca sytuacyja ŭ Biełarusi. Kiebič i toj ža Kraŭčanka vystupali za dałučeńnie Biełarusi da Damovy ab kalektyŭnaj biaśpiecy, h.zn. vajskova-palityčny sajuz z Rasiejaj, užo išli razmovy pra pryniaćcie rasiejskaj valuty, a ŭžo dalej, praź nievialiki termin, byŭ źniaty z pasady Šuškievič i sytuacyja zusim vidavočna pajšła ŭ inšy bok.

AČ: Akramia taho, što heta niejki symbaličny dziaržaŭny vorhan, jaki praciahvaje tradycyi toj ułady, jakaja była ŭ Biełarusi niekalki miesiacaŭ u 1918 h., jakuju praktyčnuju karyść pryniesła dziejnaść Rady?

MP: Pieradusim, na praciahu ŭsiaho peryjada pierad adnaŭleńniem niezaležnaści Biełarusi

Rada BNR vystupała hołasam dziaržaŭnych intaresaŭ Biełarusi ŭ stasunkach ź mižnarodnaj supolnaściu.

AČ: Ale jak ža ŭrad BSSR? Pradstaŭniki Savieckaj Biełarusi siadzieli ŭ AAN, taksama jana była pradstaŭlenaja savieckim uradam…

MP: Tak, pradstaŭnictva BSSR, jak składovaj častki inšaj dziaržavy, SSSR, hałasavała ŭ AAN, ale nie realizoŭvała ŭ hetym jakohaś ułasnaha dziaržaŭnaha suverenitetu, faktyčna nie vystupała tady ad svajho ŭłasnaha imia, ad imia nacyjanalnych intaresaŭ ułasna Biełarusi jak niezaležnaj dziaržavy — jak jano musiła by inakš vystupać. Takim hołasam niezaležnaj biełaruskaj dziaržaŭnaści ŭ śviecie zastavałasia Rada BNR, i prezydenty BNR vystupali ŭ takoj jakaści ŭvieś hety čas.

AČ: A što jany rabili? Jak heta vyhladała?

MP: Siarod inšaha, Rada zajmałasia kamunikacyjaj z pradstaŭnikami mižnarodnaj supolnaści, z uradami najbolš upłyvovych dziaržavaŭ.

Akramia taho, Mikoła Abramčyk, pavajenny Staršynia Rady, byŭ adnym z arhanizataraŭ Ruchu narodaŭ, jakija byli pad kamunistyčnym panavańniem — kaalicyi uradaŭ na vyhnańni pad-kamunistyčnych krainaŭ. Takim čynam jon zdabyŭ vialiki ŭpłyŭ u mižnarodnaj palitycy praz roznyja palityčnyja instrumenty.

Taksama ŭ toj peryjad možna zhadać rolu Rady BNR u arhanizacyi biełaruskaha Radyjo «Vyzvaleńnie», jakoje potym uvajšło ŭ skład Radyjo «Svaboda».

AČ: To bok, niejki labizm, pastanoŭka pytańniaŭ…

MP: Kali b my razhladali Radu BNR jak niedziaržaŭnuju arhanizacyju, my b nazvali taki rod dziejnaści «labizmam», adnak status Rady BNR adroźnivajecca ad statusu niedziaržaŭnaj abo humanitarnaj arhanizacyi.

Rada BNR ŭ nie-kamunistyčnym śviecie vykazvałasia i pradstaŭlała intaresy Biełarusi mienavita jak jaje nacyjanalnyja intaresy, u jakaści dziaržaŭnaha vorhana Biełarusi na vyhnańni, kali nie isnavała hołasu niezaležnaj Biełarusi na mižnarodnaj arenie. Abo ŭ našy časy, kali dziaržaŭnaja ŭłada, jakaja dziejničaje ŭ Biełarusi, nie źjaŭlajecca, na dumku Rady, u poŭnaj miery naležnym uvasableńniem nacyjanalnaj dziaržaŭnaści, jakuju Biełaruś musić mieć.

AČ: Jakich jašče vynikaŭ udałosia dasiahnuć? «Radyjo Svaboda» — heta dobra, akramia hetaha jak? Ci atrymałasia ŭ amerykancaŭ, brytancaŭ niejak padvysić viadomaść Biełarusi i jaje intaresaŭ?

MP: Pieradusim, vynikam pracy ŭsiaje biełaruskaje emihracyi, i ŭ vialikaj stupieni mienavita Rady BNR, jość viadomaść na Zachadzie i ŭ šyrokim śviecie ab Biełarusi jak ab admietnaj krainie, jakaja musić być niezaležnaj. Hetaja praca viałasia na praciahu ŭsiaho paślavajennaha peryjadu, a navat i pačynajučy z Paryskaj mirnaj kanferencyi 1919 hodu i davajennaj Lihi Nacyjaŭ.

Šmathadovaja praca Rady BNR pryviała da taho, što palityčnaja supolnaść na Zachadzie pryznała mahčymaść pieratvareńnia BSSR u niezaležnuju dziaržavu pry raspadzie SSSR.

Doŭhi čas hetaja mahčymaść staviłasia pad pytańnie nia tolki kamunistyčnaj namenklaturaj u samoj BSSR, ale taksama i šmatlikimi daradčykami i ŭradoŭcami, pradstaŭnikami akademičnych kołaŭ i presy na Zachadzie.

U rešcie rešt, kali pačalisia pracesy raspadu SSSR, Zachad užo byŭ padrychtavany da taho, što Biełaruś mahła i musiła stać niezaležnaj.

Biełaruskija palityki i ŭradoŭcy, jakija pačali kantaktavać z svaimi partnerami na Zachadzie, adrazu spatkalisia z hetym razumieńniem, naŭrad ci ŭśviedamlajučy maštab i praciahłaść pracy, jakuju na Zachadzie praviała emihracyja.

Akramia hetaha, naprykład,

paśla Čarnobyla siabry Rady BNR šmat zrabili dla mabilizacyi dapamohi dla Biełarusi ŭ zachodnich krainach, ad zachodnich uradavych, niaŭradavych, humanitarnych arhanizacyjaŭ.

Rada pryciahvała ŭvahu ŭ presie zachodnich krainaŭ da toj biady biełaruskaha naroda.

AČ: Ci było niejkaje natchnieńnie ruchu za niezaležnaść u Biełarusi, Biełaruskamu narodnamu frontu i što było pierad im, z boku Rady BNR? Ci było niejkaje ŭzajemadziejańnie z hramadzianskaj supolnaściu Biełarusi?

MP: Kali kazać pra 80-ja hady, takija kantakty, kali byli, mahli adbyvacca vyklučna padpolnym čynam.

Pavodle samich zasnavalnikaŭ Biełaruskaha Narodnaha Frontu i biełaruskaha nacyjanalnaha niezaležnickaha ruchu ŭ BSSR uvohule, Rada BNR była mienavita natchnieńniem.

Ideja taho, što ŭ Biełarusi isnavała niekamunistyčnaja, niesavieckaja dziaržaŭnaść, demakratyčnaja i nacyjanalnaja, była natchnieńniem,

ale mahčymaści dla realnych kantaktaŭ jašče nie było.

Pry pieršaj mahčymaści hetyja kantakty byli naviazanyja i jany zastajucca vielmi ščylnymi da hetaha času. Rada BNR maje dobryja adnosiny z šeraham najbolš upłyvovych prademakratyčnymch nacyjanalnych arhanizacyjaŭ i dziejačoŭ nacyjanalnaha, niezaležnickaha kirunku ŭ Biełarusi i kaniešnie zacikaŭlena i vitaje pašyreńnie hetkich kantaktaŭ. Heta tyja ludzi, što zmahajucca za realizacyju ideałaŭ BNR u Biełarusi.

AČ: Čytačy pytajucca, ja amal litaralna pieradaju, «da jakoj masonskaj łožy naležacie?»

MP: (iranična) Dumaju, hetaje pytańnie adlustroŭvaje histaryčnyja realii časoŭ bratoŭ Łuckievičaŭ 90- ci 100-hadovaj daŭniny. Mahu skazać ščyra, što mnie nie viadoma siarod siabroŭ usiaje Rady nivodnaha deklaravanaha siabra masonskaj łožy. Bolš za toje, što tyčycca kiraŭnictva Rady, mahu skazać, što masonaŭ siarod ich niama — ź vialikaj upeŭnienaściu, što budučyja historyki mianie nie abvierhnuć.

AČ: Jasna. A kali havaryć bolš surjozna na kanśpiralahičnuju temu — jakija dačynieńni mieła Rada BNR z Pentahonam, CIA [Centralnaja vyviedčaja ahiencyja ZŠA, u rasiejskim skarocie CRU] i inšymi zamiežnymi vyviedkami? Ci było tak, što Rada BNR rychtavałasia «zachodnimi imperyjalistami» jak budučy maryjanetkavy ŭrad dla akupavanaj Biełarusi, kali pačniecca vajna z SSSR?

MP: Ja b skazaŭ, što nakont dačynieńniaŭ Rady BNR i zamiežnych vyviedčych ustanovaŭ isnujuć pierabolšanyja ŭjaŭleńni, vynik prapahandy savieckaha času.

Hałoŭny punk tut zaŭdy byŭ nastupny: u lubych padobnych kantaktach Rada BNR u 40-ja — 50-ja hady naturalna razhladała dziejnaść dla adnaŭleńnia Biełarusi jak niezaležnaj krainy nie jak štości, što cikava najbolš Pentahonu, a jak štości, što jość u intaresach pieradusim samoj Biełarusi.

U tyja najciamniejšyja časy stalinizmu

Rada BNR zaŭsiody šukała lubych mahčymaściaŭ praz stasunki ź lubymi instytucyjami demakratyčnych krainaŭ, pryjaznych idei niezaležnaj Biełarusi, paspryjać spravie zdabyćcia biełaruskaj niezaležnaści.

ZŠA, Vialikabrytanija, NATO akazalisia naturalnymi chaŭruśnikami ŭ baraćbie za Biełaruś, niezaležnuju ad Kramla.

U jakaści trahičnaha prykłada možam pryvieści Janku Filistoviča, jaki pahadzŭsia vysadzicca desantam u Biełarusi, kab źbirać vyviedčuju infarmacyju ab savieckich vajennych abjektach dla ZŠA. Hetkaja była cana za mahčymaść viartańnia dla dziejnaści ŭ Biełarusi. Filistovič byŭ pierakananym niezaležnikam i sam kazaŭ, što jaho hałoŭnaja rola ŭ desantavańni na padsavieckuju Biełaruś — vyvučeńnie i, mahčyma, arhanizacyja ŭzbrojenaj baraćby za niezaležnaść Biełarusi, padrychtoŭka abaraniać biełaruskija nacyjanalnyja intaresy ŭ razie čakanaj tady vajny SSSR z Zachadam. Mienavita dziela hetaha jon i inšyja palacieli na Biełaruś z mandatami emisaraŭ Rady Biełaruskaj Narodnaj Respubliki, a nia prosta z špijonskim ryštunkam ad CIA.

Hetaksama i rola dziejačoŭ Rady BNR u stvareńni tahačasnaha Radyjo «Vyzvaleńnie», jakoje saprady znachodziłasia pad patranatam CIA, dla Rady dyktavałasia intaresami spravy niezaležnaści Biełarusi.

Kali intaresy advajavańnia niezaležnaści Biełarusi naturalna supadali ź intaresami naprykład ZŠA, a nie savieckich vajskovych abjektaŭ na biełaruskaj ziamli, to Rada BNR prosta pryjmała heta jak palityčny fakt.

Jak mahčymaść dla biełaruskaj spravy, jakuju možna było zaniadbać ci vykarystoŭvać.

Tut treba dadać tolki toje, što Filistovič i inšyja parašutysty-emisary BNR byli kaniešnie śviadomyja dabraachvotniki i vajary, ale hledziačy retraspektyŭna — rolu peŭnych siabroŭ tahačasnaj Rady ŭ viarboŭcy tych chłopcaŭ dla vidavočna samahubčych aperacyjaŭ siońnia ja maralna apraŭdvać nie vaźmusia.

AČ: Jak vyhladali dačynieńni Rady BNR i fašystoŭskich akupantaŭ Biełarusi? Viadoma, što kali ŭstalavałasia niamieckaja akupacyja ŭ čas Druhoj Suśvientaj i na terytoryi zachodniaj častki krainy była stvorana hieneralnaja akruha Biełaruś, miascovyja dziejačy arhanizavalisia pad bieł-čyrvona-biełym ściaham, nazyvali siabie paśladoŭnikami idejaŭ Biełaruskaj narodnaj respubliki, śviatkavali 25 sakavika. Što možacie skazać na hety kont?

MP: Sapraŭdy, u deklaracyjach Druhoha ŭsiebiełaruskaha kanhresa, jaki byŭ sabrany pad nacysckaj akupacyjaj u 1944 hodzie, jość spasyłki na Pieršy kanhres i abviaščeńnie niezaležnaści Biełarusi 25 sakavika 1918 h. Ale

biełaruskija ŭstanovy pad akupacyjaj byli stvorany bieź nijakaha palityčnaha ŭdziełu ci suviazi z kiraŭnictvam Rady BNR u Prazie.

Heta tolki pakazvaje na toje, što

sama ideja BNR jak biełaruskaj nacyjanalnaj dziaržaŭnaści była ŭniversalnym, nie palityčnym, a mienavita nacyjanalnym symbalem, jaki padzialaŭsia biełaruskimi nacyjanalnymi dziejačami amal što luboj palityčnaj aryjentacyi. Taksama, jak nikoli nie było ni ŭ kaho nijakaha inšaha biełaruskaha nacyjanalnaha ściahu, akramia bieł-čyrvona-biełaha.

Biełarusy, jakija nie žadali budučyni Biełarusi ŭ stalinskim SSSR, niezaležna ad staŭleńnia da niemcaŭ uvažali 25 sakavika prosta za svajo nacyjanalnaje śviata. Heta taksama byli i pradstaŭniki Biełaruskaj niezaležnickaj partyi, jakija viali adnačasova padpolnuju antyniamieckuju nacyjanalnuju dziejnaść, i tyja nacyjanalna śviadomyja biełarusy, jakija ŭžo vajavali suprać Hitlera ŭ polskim vojsku Andersa pad brytanskaj kamandaj.

Sama

ideja BNR była zaŭždy pa-nad palitykaj partyj i hrupovak.

Hetak i Rada BNR nia jość adnoj z palityčnych arhanizacyj, a chutčej kanstytucyjnaj, dziaržavatvorčaj strukturaj.

Urešcie treba padkreślić i nastupny hałoŭny punkt: niahledziačy na svaje imaviernyja iluzii da 1939 hodu ab budučaj roli III Rajchu dla Biełarusi, tahačasny staršynia Rady BNR Vasil Zacharka admoviŭsia ad supracoŭnictva ź niamieckimi ŭładami, chacia jano jamu było prapanavanaje. Jon ryzykavaŭ, bo znachodziŭsia ŭ Prazie, pad akupacyjaj, i faktyčna byŭ u rukach Hiestapa — adnak ad palityčnych kantaktaŭ z nacystami admoviŭsia.

Taksama i nastupny staršynia Mikoła Abramčyk, paśla pieraniaćcia paŭnamoctvaŭ, nikoli nijak nie deklaravaŭ lajalnaści ad imia Rady BNR da nacysckich uładaŭ i nie naviazvaŭ ad Rady ź imi dačynieńniaŭ.

Paśla 45-ha hoda adbyŭsia padzieł biełaruskaj emihracyi na paśladoŭnikaŭ BNR i BCR. Hety padzieł byŭ u vialikaj stupieni na hruncie taho, ci mahła być BCR, sfarmavanaja pad nacysckaj akupacyjaj, z elementami asabistaj fiurerskaj ułady Radasłava Astroŭskaha, niejkim naležnym uvasableńniem, praciaham ideałaŭ dziaržaŭnaści 25 sakavika. Rada BNR užo ŭ 46-m hodzie, na pieršaj svajoj pavajennaj sesii, vielmi jaskrava śćvierdziła, što nie.

Možna skazać, što Rada BNR paśla vajny adnaviła svaju dziejnaść u takim maštabie taksama z pryčyny taho, što biełaruskaj supolnaści volnaha śvietu patrabavałasia śćvierdzić pryncypy mienavita nacyjanalnaj demakratyčnaj niezaležnaj biełaruskaj dziaržaŭnaści — bieź plamaŭ suviazi z akupacyjaj.

Na hruncie hetaj idei, vakoł Rady BNR taho času abjadnalisia jak tyja, chto zaŭsiody vajavaŭ na baku antyhitleraŭskaj kaalicyi (Rydleŭski, Žuk-Hryškievič), tak i mnohija, chto raniej pracavaŭ u niejkich biełaruskich ŭstanovach pad akupacyjaj, u tym liku šerah udzielnikaŭ Druhoha ŭsiebiełaruskaha kanhresu.

Dziela hetaha

ŭ Radzie BNR my majem tuju dziaržaŭnuju instytucyju, jakaja nikoli nie była zaanhažavana ź niejkimi ŭładami, jakija b dziejničali na škodu Biełarusi.

AČ: I navat z kajzeram u 1918 h.?

MP: Dačynieńni z kajzeraŭskim uradam byli składanymi. Reč u tym, što kajzeraŭskaja Niamieččyna nie znachodziłasia ŭ stanie vajny ź Biełaruśsiu abo Ŭkrainaj, Litvoj ci Polščaj. Ukrainskuju Narodnuju Respubliku i Litvu kajzeraŭskaja Niamieččyna pa-prostu pryznała, abaraniała ich intaresy na Bieraściejskich pieramovach.

Biełaruskaja Narodnaja Respublika, stvoranaja biaz suviazi ź jakimiści akupantami, damahałasia pryznańnia ad kajzeraŭskaj Niamieččyny, jakaja faktyčna kantralavała terytoryju Biełarusi.

Spačatku ustanovy BNR byli vykinutyja niemcami sa svajho budynku, kanfiskavana kasa biahučaha biudžetu BNR. Potym Rada BNR i jaje ŭrady atrymali tolki častkovyja paŭnamoctvy, u halinie haspadarki, adukacyi, bo kajzeraŭski ŭrad vykonvaŭ umovy miru z Savieckaj Rasiejaj.

U kožnym razie, kali my kažam pra słavutuju telehramu BNR kajzeru ab budučych dačynieńniach ź Niamieččynaj, dyk analahičnaja ž telehrama była pasłanaja aŭstra-vuhorskamu imperatarskamu ŭradu. Pry pieršaj mahčymaści kamunikacyi sa śvietam pa-za zonaj niamieckaj akupacyjaj Rada BNR pryniała miery pa ŭstalavańniu dačynieńniaŭ z uradami inšych zachodnich dziaržaŭ — Francyi, ZŠA, Vialikabrytanii i hetak dalej.

Ad niekalkich krainaŭ atrymała pryznańnie de-jure, ad niekatorych de-fakto.

Rada BNR šukała ŭsialakich palityčnych mahčymaściaŭ dla mižnarodnaha zabieśpiačeńnia niezaležnaści Biełarusi ŭ tych umovach, tak, jak rabili ŭ analahičnym stanoviščy inšyja novyja dziaržavy.

AČ: I z balšavikami taksama kamunikavali?

MP: Tak, kantakty z balšavikami byli.

U peŭny momant, kali balšaviki ciarpieli parazy ad Polščy, jany kamunikavali z pradstaŭnikom Rady BNR, najpierš u Talinie. Adbylisia pieramovy z Čyčerynym. Rada BNR pradstaviła balšavikam aficyjnuju notu, dzie jana patrabavała aficyjnaha pryznańnia z boku Rasiei i pryniaćcia Rasiejaj abaviazkaŭ pa vyvadzie svaich vojskaŭ ź biełaruskaj terytoryi. Adnak pierš čym Čyčeryn adkazaŭ na tuju notu, sytuacyja na froncie źmianiłasia, Čyrvonaja Armija pajšła ŭ nastup, i adkazu na svaju notu Rada BNR nikoli i nie atrymała.

AČ: Čym zajmajecca Rada BNR u siońniašni čas? U presie peryjadyčna źjaŭlajucca zvaroty ad Ivonki Surviłły. Kantakty i ŭpłyŭ na palityku zamiežnych ŭradaŭ praciahvajucca, jak ja razumieju, i zaraz?

MP: Pastanovy Rady, zajavy Staršyni Rady BNR, adrasavany biełaruskaj i mižnarodžnaj supolnaści i aficyjna śćviardžajuć toje, jak peŭnyja pytańni majuć vyhladać z punktu hledžańnia metaŭ adnaŭleńnia pryncypaŭ 25 Sakavika ŭ Biełarusi, instytucyjanalnym pradstaŭnikom i hołasam jakich pakul zastajecca Rada.

U svaich kantaktach z zamiežnymi ŭradami pradstaŭniki BNR zaŭsiody padkreślivajuć nieabchodnaść instrumentaŭ padtrymki nia tolki, naprykład, niezaležnych ŚMI, palityčnaj i hramadzianskaj supolnaści, ale i važnaści mier šyrokaj humanitarnaj padtrymki siemjaŭ, svajakoŭ i dziaciej tych, chto paciarpieŭ ad palityčnaha pieraśledu. Pry adpaviednych nahodach, Rada spryjaje pryciahnieńniu padtrymki na karyść biełaruskaj kultury. U padobnych pytańniach Rada BNR, nijak nie karystajučysia z takoj padtrymki ŭłasna, moža ŭ stasunkach z zamiežnymi ŭstanovami damahacca na karyść biełaruskaj hramadzianskaj supolnaści čahości, čaho pradstaŭniki palityčnaj supolnaści z samoj Biełarusi, jak niepasredna zacikaŭleny bok, mohuć być sami nie ŭ stanoviščy zapytvać.

Možna taksama skazać ab roli kiraŭnictva Rady ŭ arhanizacyi zachodnich stypendyjaŭ dla biełaruskich studentaŭ, što stracili svaje miescy ŭ VNU praz palityčny pieraśled. Staršynia Rady spn. Ivonka Surviłła zaŭsiody ŭźnimaje takija pytańni na sustrečach z uradoŭcami zachodnich krainaŭ.

Sapraŭdy, va ŭsich hetych spravach dziejničajuć i palityčnyja i inšyja niedziaržaŭnyja arhanizacyi. Ale

ŭnikalnaść Rady BNR mienavita ŭ tym, što jana moža pramaŭlać z zamiežnymi ŭradoŭcami na toj movie, jakaja im najlepš zrazumiełaja — na movie dziaržaŭnych i nacyjanalnych intaresaŭ Biełarusi, jakija musiła by ahučvać, ale nie ahučvaje, ułada ŭ Miensku.

U takoj roli nivodnaja niedziaržaŭnaja arhanizacyja, palityčnaja partyja, ruch, abo hrupoŭka arhanizacyj vystupać nia moža.

AČ: Ci da vas prysłuchoŭvajucca?

MP: Nas słuchajuć, da nas prysłuchoŭvajucca.

Ź niekatorych rašeńniaŭ ŭradaŭ, naprykład, Čechii, Estonii, ZŠA, Kanady, i inšych krainaŭ, peŭnych rašeńniaŭ Eŭrapejskaha parlamenta, my možam zrabić vysnovu, što pazycyi, jakija prezentavała Rada BNR, vielmi imavierna stalisia važnym čyńnikam, jaki paŭpłyvaŭ na ŭłasnyja rašeńni hetych uradaŭ pa biełaruskich pytańniach.

Zrešty z dośviedu možna zrabić i vysnovu, što najbolšaj uvahaju i vahoju ŭ palityčnym śviecie zaŭždy karystajucca tyja supolnyja palityčnyja pazycyi, jakija my zdolny pradstaŭlać mižnarodnaj supolnaści jak vynik kansensusu pamiž Radaj BNR i najšyrejšym spektram palityčnych siłaŭ u Biełarusi.

(praciah tut)

Aleś Čajčyc

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH