Maładyja zamiežniki, jakija praciahły čas žyvuć u Miensku, raspaviadajuć pra svaje nazirańni za Biełaruśsiu i biełarusami.
Hiljerma, 27 hadoŭ (Mieksika).
Simon, 24 hady (Bielhija).
Darateja, 33 hady (Hiermanija).
Karłas, 25 hadoŭ (Pieru).
Bolš zdymkaŭ hladzicie TUT.
Hiljerma, 27 hadoŭ (Mieksika)
Vykładčyk ispanskaj i vałancior. Žyvie ŭ Biełarusi 1,5 hoda.
*Małym ja maryŭ zrabicca kasmanaŭtam, jak Juryj Haharyn. Tamu zaŭsiody žadaŭ vyvučyć ruskuju movu. Paśla ŭniviera pracavaŭ inžynieram na zavodzie i vykładaŭ francuzskuju. Naźbiraŭ hrošaj i rvanuŭ u Jeŭropu. Vyrašyŭ, što kali zaraz svaju maru nie ažyćciaŭlu, potym budzie pozna.
*Ź Mieksiki ja pryjechaŭ u Prahu, potym u Daŭhaŭpiłs. Ale tam nie było ruskamoŭnaj moładzi. Žančyna ź internata mnie skazała: «Jedź u Biełaruś! Tam čysta, ludzi dobryja, i ŭsie havorać pa-rusku». Ja i pajechaŭ, choć viedaŭ try fakty pra vašuju krainu: prezident – Łukašenka, stalica – Miensk, kaliści vy byli častkaj SSSR.
*Spačatku ja padumaŭ, što vyvuču tut adrazu dźvie movy – ruskuju i biełaruskuju. Ale potym zrazumieŭ, što akramia mietro, čyhunačnaha vakzału i aŭtobusaŭ biełaruskaja nidzie nie hučyć.
*Tut fantastyčnaja kolkaść pryhožych dziaŭčat. Stolki ja bačyŭ tolki na Kubie. Samaje dziŭnaje, što ŭ vašaj chałodnaj krainie žančyny takija haračyja. Va ŭsich sensach.
*Ja palubiŭ salonyja hurki, kvašanuju kapustu, hłazuravanyja syrki i čorny chleb. Apošnim časam mnie taksama padabacca harełka. Naohuł, vaša tradycyja rabić narychtoŭki na zimu – sapraŭdny cud! U nas hetaha niama, bo kruhły hod ŭsio śviežaje.
*Uvieś hety niefarmalny biźnies prodažu harodniny i ŭsiakaha kitajskaha barachła ŭ pierachodach vielmi nahadvaje mnie Mieksiku. Jašče na Kamaroŭcy, dzie pradajuć śpiecyi, pachnie majoj krainaj. Da taho ž tadžyki i turki pracujuć jak mieksikancy. Jany ŭvieś čas chočuć tabie spadabacca i prymusić kupić bolš. Biełarusy ž pracujuć na rynku, jak na zavodzie. Dvaccać hramaŭ – dyk dvaccać hramaŭ. Zdajecca, što im usio roŭna, kolki jany pradaduć i ci pryjdzieš ty znoŭ.
*Mnie zdajecca, biełarusam nie chapaje žadańnia žyć lepš i rašučaści niešta źmianić. Viadoma, heta ciažka. Viadoma, treba patracić šmat sił i enierhii. Ale kali vy sami nie zachočacie, nichto vam nie dapamoža.
*U biełarusach mnie bolš za ŭsio padabacca sumlennaść. Kali dziaŭčyna ŭ kramie nienavidzić svaju pracu, jana ŭsim svaim vyhladam budzie heta pakazvać. Kali ja padydu da jaje, jana nie ŭśmichniecca, a prosta skaža: «Nu, što treba?» Ja nie fanat hetaj usieahulnaj amierykanskaj dobrazyčlivaści, jakaja zrabiłasia standartam dla ŭsiaho śvietu. Heta niaščyra.
*Ja niejki čas pracavaŭ u restaracyi. Šef-povar, kali nikoha nie było, časta braŭ hitaru i pačynaŭ hrać nastalhičnyja pieśni pra pachody, maładość i vohniščy. Usie pracaŭniki jamu padpiavali amal sa ślaźmi na vačach.
Nastalhija – vielmi biełaruskaje pačućcio. U vas šmat chto idealizuje minułaje, jakoje b jano ni było.
*U vas tut niejki kult paradku i čyścini. Choć časam zdajecca, što ŭsia hetaja pryhažość nie dla žyćcia, a kab pahladzieć. U Mieksicy ŭ lubym zialonym miescy ty možaš zładzić piknik abo pahulać u futboł. Tut ja niejak pajšoŭ palažać u park Horkaha i ŭsio minaki niaŭchvalna na mianie hladzieli.
*Kab atrymać pracoŭnuju biełaruskuju vizu, treba sabrać bolš papier, čym moža źmiaścicca ŭ mianie na stale. Naohuł, u nas ličycca, što biurakratyja dy kanfarmizm – asnoŭnyja prablemy Mieksiki. Miarkuju, dla Biełarusi heta taksama aktualna.
*U Biełarusi mahčyma vielmi tanna i jakasna vyvučyć movu. Tut lubiać zamiežnikaŭ i nikoli nie kryŭdziać z-za koleru skury. Ale dobryja hrošy zarabić u vas składana. Asabliva, kali ty inžynier-fizik pa adukacyi. Chutka ja źjazdžaju vałancioram na čempijanat Jeŭropy pa futbole. Pahladžu, jakija pierśpiektyvy ŭ Kijevie. Moža, i viarnusia siudy. Pakul nie viedaju.
Simon, 24 hady (Bielhija)
Pijanist. Žyvie ŭ Biełarusi 6,5 hadoŭ.
*Siem hadoŭ tamu na adnym muzyčnym fiestyvali ja paznajomiŭsia ź vijałančelistam ź Biełarusi, jaki tut vykładaŭ. Ja viedaŭ, što ŭ vašaj krainie niadrennaja škoła kłasičnaj muzyki i jość mocnyja pijanisty dy skrypačy. Tamu paśla zakančeńnia škoły vyrašyŭ pajechać siudy vučycca. Spačatku dva hady adyhraŭ u licei, ciapier apošni hod vučusia ŭ kansiervatoryi.
*Ja nie havaryŭ pa-rusku, nichto z maich znajomych ničoha nie viedaŭ pra vašuju krainu. Kali ja napisaŭ u Google «Biełaruś», to adrazu pračytaŭ pra Łukašenku, kamunizm, razhon demanstracyj i dyktaturu. Kali pryjechaŭ na miesca, usio akazałasia nie tak strašna: šyrokija praśpiekty, pryhožaja architektura, ščyryja i dobryja ludzi. U pryncypie, pieršy hod usio vyhladaje davoli viasiołkava.
*Kali pačynaješ dobra havaryć pa-rusku, da ciabie adrazu staviacca pa-inšamu. Mohuć nachamić u kramie abo raspavieści pra niejkija prablemy. U pieršy hod, kali ciabie ŭsprymajuć jak zamiežnika, vielmi składana niešta zrazumieć pra krainu i ludziej. Tamu šmat chto z haściej i nie bačyć u vas ničoha drennaha.
Sučasnaja biełaruskaja kłasičnaja muzyka – heta para kampazitaraŭ. Astatniaje ŭsio savieckaje i adstałaje. Adnojčy ja pajšoŭ na kancert Finbierha, ale nie zmoh dasłuchać da kanca. Ci to tam vielmi dziŭnyja varyjacyi hrali, ci to jon prosta drenny dyryžor – ciažka było zrazumieć. Što tyčycca biełaruskaj muzyki, to raniej ja vielmi lubiŭ N.R.M., Vajciuškieviča. Usialakuju dušeŭnuju muzyku pratestu.
*Čyścinia vulic mianie ŭžo razdražniaje. Mnie da spadoby, kali na ścienach hrafici i trafarety. Bo heta taksama mastactva, i siarod jaho bolš pryjemna žyć, čym u niejkim sterylnym špitali. Dziŭna, kali kažuć, što samaje hałoŭnaje ŭ Miensku – jaho čyścinia dy paradak. Jakich turystaŭ hetym chočuć pryciahnuć?
*Časam mnie padajecca, što biełarusaŭ nie 10 miljonaŭ, a maksimum – dvoje. Bolšaść nie viedaje svaich paetaŭ, muzykaŭ, mastakoŭ, navat nie razmaŭlaje na rodnaj movie i słaba ŭjaŭlaje minułaje svajho narodu. Takoje pačućcio, što im tolki b pajeści, paspać i pahladzieć televizar.
*Amal uvieś čas tut ja pražyŭ u internacie. U mianie byli vydatnyja susiedzi pa pakoi, ale byli i takija ludzi, jakija zachodzili ŭ moj pakoj nie pahrukaŭšy ŭ dźviery, siadali na łožak i brali maju ježu ź ladoŭni. Naohuł, pavaha da asabistaj prastory – toje, čamu biełarusam treba vučycca.
*Ja viehietaryjaniec z 12 hadoŭ. Kali ty nie jasi miasa ŭ Biełarusi, to ŭsie čamuści chočuć ciabie pierakanać i ŭpierci jakuju-niebudź katletu.
*Byŭ čas, kali ja chadziŭ na ŭsie mitynhi. Było cikava hladzieć, jak ludzi zmahajucca za svaju svabodu. Jak heta moža nie cikavić muzyku?
*
Ja byŭ na Płoščy 19 śniežnia. Uciakaŭ ad amapaŭcaŭ.Potym telefanavali, prychodzili ŭ kansiervatoryju dy internat, ale ŭ mianie niejak atrymoŭvałasia ad ich uciačy. U vyniku, kab mianie zapałochać, pačali cisnuć na toje, što ja nie žyvu pa miescy prapiski, u internacie. Ja źviarnuŭsia ŭ pravaabarončy centr «Viasna», tam mnie dali advakata. Ale ŭsio ja roŭna atrymaŭ štraf 10 bazavych.
*Ja palubiŭ Biełaruś. Ale ŭsio čaściej ja dumaju, što lublu toje, čaho nasamreč niama. Mianie vielmi ŭražvajuć biełaruskija vioski, ručniki, pahanskija abrady, cichija mienskija vulicy. Ad hetaha ŭsiaho možna raspłakacca. Ja lublu svaich biełaruskich siabroŭ. Ale ŭsio, što mnie sapraŭdy tut padabajecca, źnikaje, a bolšaść siabroŭ choča źjechać u Jeŭropu.
*Časam uźnikaje pačućcio, što ŭ Biełarusi čas spyniŭsia i ty ničoha nie možaš zrabić. Dla moładzi, dla čałavieka, jaki choča niešta źmianiać, heta drennaje pačućcio. Uletku my z majoj biełaruskaj žonkaj pajedziem vučycca ŭ ZŠA abo Šviejcaryju. U siońniašniaj Biełarusi ja žyć nie chaču.
Darateja, 33 hady (Hiermanija)
Mieniedžar adukacyjnych prahram. Žyvie ŭ Biełarusi 3,5 hady.
*Pieršaje ŭražańnie ad Biełarusi? Vielmi choładna. Ja pryjechała siudy viasnoj, a akazałasia, što kalandarnaja viasna maje mała dačynieńnia da sonca i ciapła. Ja ŭ žyćci nie dumała, što budu skardzicca na zimu, usio ž taki ja rodam z Hiermanii… Ale zima ŭ vas ciahniecca vielmi doŭha.
*Sumuju pa niamieckim pivie. Ź biełaruskich stravaŭ bolš za ŭsio lublu pielmieni. U nas na kuchni doŭhi času lažała niejkaja dziŭnaja reč, akazałasia – pielmieńnica. Ciapier my navučylisia joj karystacca. Naohuł, ježa ŭ vas vielmi tłustaja, tak u Hiermanii hatavali ŭ časy majoj babuli. Napeŭna, heta źviazana z klimatam.
*Kali pieršy raz traplaješ siudy, zdajecca, što tut saviecki ład.
Usio zroblena, kab ŭrazić, a nie kab zručna žyć abo pakazać čyju-niebudź indyvidualnaść.
*U biełarusach mianie bolš za ŭsio ździŭlaje toje, što ich ničoha nie ździŭlaje. Niešta adbyvajecca, niejkija abnaŭleńni abo niejkija prablemy, a jany kažuć: «Nu što ž, byvaje! Žyviem dalej!» Kali b u Hiermanii košty vyraśli ŭ try razy, paŭkrainy vyjšła b na vulicy.
*Uražvajuć karotkija spadnicy dziaŭčat u minus 20 hradusaŭ. Toje, jak vašy žančyny kłapociacca pra siabie. Dobra, kali chočaš ździŭlać usich svajoj pryhažościu štodnia. Ale ja lepš pasplu, čym vydatkuju dźvie hadziny, kab u zvyčajny pracoŭny dzień nafarbavacca i apranucca.
*Ja pa pracy saču za šmatlikimi ŚMI. Uvieś čas čytaju partały i drukavanyja vydańni. Bolš za ŭsio lublu «BiełHazietu» – u joj jość karykatury, firmovy styl, ironija ŭ tekstach.
*Dzieści dva razy na miesiac naviedvaju sapraŭdnuju hramadskuju łaźniu na Maskoŭskaj. Heta miesca, dzie ja čuju šmat cikavych rečaŭ pra Biełaruś. Mnie raspaviadali, što finski parłamient, kali nie moža vyrašyć niejkija pytańni, usim składam idzie ŭ saunu. U biełarusaŭ padobny padychod.
*Što paraić niemcam, jakija jeduć u Biełaruś? Budźcie hatovyja da impravizacyi, pasprabujcie jak maha dalej adjechać ad Mienska i šmat havarycie ź ludźmi. Biełarusy vielmi pryjaznyja i adkrytyja, kali znajści da ich padychod.
*Ciešyć, što biełarusy ŭ apošnija try hady adkryli dla siabie rovary. Jašče ciešyć, što šmat chto pačaŭ zadumvacca pra ekałohiju i achovu pryrody. Chacia u nas pobač z domam tak pastavili kantejniery dla raździelnaha zboru śmiećcia, što ŭ dva ź ich ničoha nielha było vykinuć. Čamu?
*Ja žyvu, kab abviarhać stereatypy pra niemcaŭ. Naprykład, časta spaźniajusia. Tak što ŭsie hetyja abahulnieńni vielmi niebiaśpiečnyja. Možna taki płot sa stereatypaŭ u svajoj hałavie pabudavać, što nie pabačyš čałavieka.
Karłas, 25 hadoŭ (Pieru)
Apošnim časam pracavaŭ povaram. Žyvie ŭ Biełarusi 7 hadoŭ.
*Mianie siudy baćki adpravili. Praz paŭhoda ja ŭžo chacieŭ źbiehčy ź Biełarusi, ale jany prymusili zastacca. Skazali, što treba pastaleć.
*Kursy povara skončyŭ jašče ŭ Limie. Tut vučyŭsia ŭ BDU na mižnarodnym pravie. Paralelna šmat dzie pracavaŭ. Ciapier ludzi raspluščyli vočy i pačali rabić niešta dla siabie. Raniej siabry hladzieli na mianie i ździŭlalisia: «Navošta tabie dźvie pracy?» Ciapier situacyja źmianiajecca – jeści chočacca ŭsim.
*U Biełarusi košt prajezdu padymajecca ŭ niekalki razoŭ, i ničoha nie adbyvajecca! U Pieru natoŭp ludziej vyjšaŭ by na vulicu – i praz dva dni ŭsio b stała narmalna. U nas ułada baicca ludziej. Heta toje, što treba. Tut usio naadvarot – i heta niapravilna. My apłočvajem ich zarobak. Jany pavinny pracavać na nas.
*Ludzi ŭ Biełarusi bajacca milicyi. Schadzili ź siabrami niejak vypić, idziem pa vulicy da mašyny. Pobač milicyjanty. Usie siabry čamuści kažuć: «Karłas, spakojna, nie kryčy». A chto jany takija? Jany mianie prosta achoŭvajuć.
Milicyjantam čamuści zdajecca, što my pavinny chadzić na dybačkach pierad imi.
*Tut staviacca da zvyčajnych ludziej jak da žyvioły. Padydzi, zrabi, daj, nie pieraškadžaj. Čynoŭniki prosta ŭsich vykarystoŭvajuć. Miljon zarobku – jak možna pracavać?
*Ja pracavaŭ jurystam u ofisie nasuprać Traktarnaha zavoda. Časta sychodziš z pracy, i zavadskija taksama viartajucca. Usie iduć u kramu, kuplajuć harełku i buchajuć adrazu na miescy. I tak štodnia! U Pieru stolki nie pjuć.
*Kali ja tolki pryjechaŭ, mnie padałosia, što biełarusy vielmi hrubyja i niekulturnyja. Ale potym ja zrazumieŭ, što heta nie ich vina. Jany atrymlivajuć taki mały zarobak, što ŭvieś čas złyja i razdražnionyja. Płacicie narmalna – i nichto nie budzie kraści, usie buduć da ludziej narmalna stavicca. Choć ja ŭžo da ŭsiaho tut pryvyk.
*U Biełarusi šmat žančyn ź niejkim dziŭnym refleksam na zamiežnikaŭ: «M-m-m… Pieruaniec!» Spačatku tabie navat pryjemna, bo tut šmat pryhožych dziaŭčat. Ale pryhažość – heta nie hałoŭnaje. Važna, kab možna było razmaŭlać hadzinami, kab była razumnaja, cikavaja i, prabačcie za hrubaść, kab nie vyjo*vałasia.
*Kali b ja pieraskočyŭ na siem hadoŭ nazad, dakładna zastaŭsia b u Pieru.
