1. Aleksijevič na biełaruskaj movie
U najnoŭšym biełaruskim pierakładzie apublikavanyja razam piać knih pieršaj u biełaruskaj historyi łaŭreatki Nobieleŭskaj premii ŭ halinie litaratury Śviatłany Aleksijevič, abjadnanych u cykł «Hałasy ŭtopii»?
U vajny nie žanočy tvar. Pierakłaŭ z ruskaj Valancin Akudovič.
Apošnija śviedki. Siła dziciačaha hołasu. Pierakłaŭ z ruskaj Barys Piatrovič.
Cynkavyja chłopčyki. Pierakłaŭ z ruskaj Andrej Chadanovič.
Čarnobylskaja malitva. Chronika budučyni. Pierakłaŭ z ruskaj Uładzimir Arłoŭ.
Čas sekand-chend. Pierakłaŭ z ruskaj Siarhiej Dubaviec.
2. Ruta Vanahajtie, Efraim Zuroff. Svoi. Putiešiestvije s vrahom
Svoi. Putiešiestvije s vrahom. Ruta Vanahajtie, Efraim Zuroff. Pierievod s litovskoho. Moskva: AST: CORPUS, 2018 — 416 s. (Pamiati XX vieka)
Pieried nami kniha, kotoraja dołžna była byť napisana v dievianostyje hody, kohda my byli bolšie otkryty pravdie, no ona pojaviłaś tolko siejčas. I vsie ravno vovriemia. Strašnaja kniha. Chotia skazať, čto kniha o Chołokostie strašnaja, ničieho nie skazať, no tut približaješsia k nievozmožnomu dla słova. V maleńkoj Litvie 227 miest — jam, rvov, hdie rasstrielivali jevriejev, hdie-to jesť znaki, hdie-to niet, a hdie-to užie ziemla pieriešła k častnomu sobstvieńniku. Rasstrielali 200 tysiač jevriejev. Počti vsiech jevriejev strany! Ob etom chotieli by zabyť - i vojennoje pokolenije, a tiepieŕ i ich vnuki: sriedi ubijc litovciev było bolšie, čiem niemciev, niemciev sotni, litovciev tysiači, Byli tam prostyje dierievienskije parni, no nie tolko, učitiela, pastory tožie byli, potomu čto ubijcie nado nie prosto dať avtomat v ruki, no i vbiť nieskolko idiej v hołovu. «Otkuda u nas v prostych dierievienskich domach chorošaja miebiel i dorohije vieŝi, otkuda zołotyje koronki?» — sprašivała pisatielnica. Viezdie śledy priestuplenija… Niemnohije śvidietieli, kotorych ona našła, rasskazyvali šiepotom. «Počiemu vy hovoritie šiepotom?» — «Ubjut». — «Kto ubjet?» — «Litovcy».
Rutie Vanahajtie tožie uhrožajut. Nienavidiat mnohije: rodnyje, znakomyje, politiki… Vsie chotiat byť žiertvami, nikto nie chočiet byť pałačom. Mify nraviatsia ludiam bolšie pravdy.
Vy budietie płakať nad etoj knihoj — płačtie, no płakať mało, nado dumať. Dumať o tom, kak bystro rasčiełoviečivajetsia čiełoviek, čiełovieka v čiełoviekie niemnoho, tonkij słoj kultury lehko smachnuť. Nikto iz nas, iz tiech, kto dvadcať let nazad radostno kričał na płoŝadiach: «Svoboda! Svoboda!», nie moh priedstaviť siebie, čto na miestie kommunističieskoj tiranii vyrastiet mnoho raznych tiranij. Opiať ubivať staniet rabotoj. Ohlanitieś vokruh — otboja niet ot tiech, kto hotov diełať etu rabotu. I užie diełajet.
Ja nie znaju, kak spasti čiełovieka. Ruta Vanahajtie otčajanno chočiet jeho spasti…
Śvietłana Aleksijevič
3. Michaił Aniempadystaŭ. Koler Biełarusi
«Koler Biełarusi» — heta adna ź pieršych sprobaŭ vizualizavać kałarystyku biełaruskaj minuŭščyny i sučasnaści ź jaje jaskravymi kolerami i adcieńniami, z pryrodnymi strukturami, narodžanymi pad uździejańniami troch stychij.
Dyzajnierski albom «Koler Biełarusi» staŭ apošniaj vialikaj pracaj vybitnaha dyzajniera, mastaka i paeta Michaiła Aniempadystava.
Šykoŭnaja vizualnaja častka knihi supravadžajecca aŭtarskimi tekstami, jakija raskryvajuć hałoŭnyja biełaruskija kolery — pachodžańnie ich nazvy, historyju raspaŭsiudu na asobnych terytoryjach, simvaličnuju infarmacyju i tyja čyńniki, što ŭpłyvali na ŭstalavańnie peŭnych kałarystyčnych prefierencyj i stylaŭ.
Daśledujučy koler jak fienomien kultury i markier tradycyi, aŭtar pakazvaje historyju stylaŭ i zadaje peŭny rakurs dla razumieńnia ŭłasnaj identyčnaści.
U knizie apisanyja 7 koleraŭ, jakimi «pafarbavanaja» biełaruskaja kultura: bieły, čorny, čyrvony, sini, šery, załaty i zialony. Kožny «encykłapiedyčny artykuł» prailustravany dziasiatkam fota, dzie zafiksavanaja prysutnaść koleru ŭ pryrodzie i ŭ materyjalnaj kultury.
Čamu «krasnym» u Biełarusi nazyvali zialony koler? Čamu čorny nam nie strašny? Što jadnaje šery i zialony? Jak źviazany čyrvony koler z raźvićciom technałohij?
Adkazy na hetyja i šmat inšych pytańniaŭ možna znajści ŭ knizie.
4. Siarhiej Piasiecki. Jabłyčak
«Jabłyčak» — pieršy raman z «Mienskaj tryłohii» Siarhieja Piasieckaha, słynnaha polska-biełaruskaha prazaika. Aŭtar z ułaścivaj jamu kałarytnaściu raspaviadaje pra zakrytaje i poŭnaje tajamnicaŭ zładziejskaje asiarodździe Mienska pačatku XX stahodździa. Dziejańnie ŭ ramanie razhortvajecca rańniaj viasnoju 1918 hoda, kali Pieršaja suśvietnaja vajna pieraŭtvaryła Miensk u pryfrantavy horad, kudy z usich kancoŭ Jeŭropy i byłoj Rasiejskaj impieryi z nadziejaj chutkaha zarobku ściahnulisia zładziei, prastytutki i machlary.
Raman, jaki spałučaje humar i trahizm, apisvaje zładziejstvy i ŭnutrany śviet złačyncaŭ, zachaplaje ź pieršych staronak, trymajučy ŭ napružańni da apošniaha skaza.
5. Andruś Horvat. Radziva «Prudok». Dziońnik.
Žurnalist, dvornik, darmajed, haspadar, piśmieńnik. Aŭtar hetaj knihi — čałaviek, jaki šukaje svaje miesca ŭ hetym śviecie. Takim miescam mahła stać utulnaja redakcyja staličnaha časopisa abo modny chipstarski kavorkinh. Ale stała dziedava chata na Paleśsi, na ŭskrajku Biełarusi, na pierakryžavańni suśvietaŭ. Heta kniha nie pra toje, jak adnavić napaŭrazburany dom, sadžać aharod, daić kazu, žyć u vioscy i nie śpicca. Heta kniha pra toje, jak adnavić napaŭrazburanaha sabie. Moža być, jana pra toje, jak viarnucca da karanioŭ, da rodnaj moŭnaj i kulturnaj stychii i pra toje, jak važna nie zhubić babuliny apoviedy. A moža, pra toje, jak stać svaim dla samoha sabie.
6. Załataja šarścinka, srebranaja pavucinka. Pierakaz Uładzimira Jahoŭdzika, afarmleńnie Paŭła Tatarnikava
U knizie 14 narodnych kazak, upieršyniu zapisanych daśledčykami ŭ XIX stahodździ i pierakazanych piśmieńnikam Uładzimiram Jahoŭdzikam. Bolšaść kazak małaviadomyja šyrokaj publicy. Malunki da knihi, stvoranyja suśvietna viadomym biełaruskim hrafikam Paŭłam Tatarnikavym, adznačany samymi vysokimi ŭznaharodami mižnarodnaj prafiesijnaj supolnaści.
Usie vydańni možna znajści ŭ kniharni «Akademičnaja kniha» (pr. Niezaležnaści, 72).
